پایگاه خبری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها: فتح خرمشهر، از ابعاد مختلفى قابل بررسى است که یکى از آنها، اهمیت استراتژیک این شهر بود که تحلیلگران، فتح آن را توسط هر کدام از طرفین، به مثابه کلید پیروزى آن طرف مى دانستند؛ به عنوان مثال، با آغاز عملیات بیت المقدس، تایمز مالى در این زمینه نوشت: «خرمشهر، کلید پیروزى جنگ است. این شهر، تنها نشانه واقعى پیروزى عراق و مظهر مقاومت سرسختانه ایران به شمار مى رود». (سیرى در جنگ ایران و عراق، ج ۱، ص ۱۵۹).
حماسه خرمشهر، تنها منحصر به فتح خرمشهر نبود؛ بلکه هم سقوط خرمشهر و هم فتح آن، حاوى حماسه هایى بى نظیر بوده است و حماسه مربوط به سقوط خرمشهر، معمولًا تحت الشعاع حماسه فتح خرمشهر قرار مى گیرد. رژیم صدام که از ماه ها قبل با تحریک گروهک خلق عرب در منطقه خرمشهر و ایجاد ناامنى در منطقه توسط این گروهک و اتکا به نیروها و تجهیزات کامل، تصور مى کرد در اولین روزهاى آغاز حمله سراسرى به ایران، خواهد توانست این شهر مرزى مهم را به تصرف خود در آورد و از آن به عنوان کلید فتح ایران بهره بردارى کند، ناگهان با نیروهایى مواجه شد که با کمترین اسلحه و تجهیزات در برابر لشکرهاى مجهز عراق ایستادگى کرده، این نیروها را زمین گیر کردند و در نتیجه، در شرایطى که در آغازین روز اعلام حمله به خرمشهر و در آستانه دروازه خرمشهر رژیم صدام اعلام کرده بود که کار خرمشهر به پایان رسیده، در عمل، ورود نیروهاى بعثى به شهر، تا ۲۱ مهرماه، یعنى حدود دو هفته به طول انجامید و تسلط کامل دشمن بر این شهر نیز تا دوم آبان که نیروهاى خودى مجبور به عقب نشینى شدند و شهر سقوط کرد، به طول انجامید. در این مدت، حماسه اى از مقاومت، ایثار و از خودگذشتگى در این شهر رقم خورد که خرمشهر را به خونین شهر تبدیل کرد و براى همیشه تاریخ، حماسه مقاومت خرمشهر را به عنوان الگو و اسوه مقاومت، معرفى کرد که در این میان، نقش فرمانده دلاور سپاه خرمشهر، شهید محمد جهان آرا، از برجستگى خاصى برخوردار بود.
سالها بعد و همزمان با حمله آمریکا و همپیمانانش به عراق و سقوط مشکوک بغداد با ۱۲۰ هزار نیروى مسلح موجود در آن در طى سه روز، مقام معظم رهبرى با اشاره به این سقوط و مقایسه آن با حماسه مقاومت خرمشهر، چنین فرمود:
«من مایلم اینجا یادى از محمّد جهانآرا، شهید عزیزِ خرمشهر و شهدایى که در خرمشهرِ مظلوم، آنطور مقاومت کردند، بکنم. آن روزها بنده در اهواز، از نزدیک شاهد قضایا بودم. خرمشهر در واقع، هیچ نیروى مسلّحى نداشت؛ نه که ۱۲۰هزار نداشت، بلکه ده هزار، پنج هزار هم نداشت. چند تانک تعمیرى از کار افتاده را مرحوم شهید اَقاربپرست- که افسر ارتشى بسیار متعهّدى بود- از خسروآباد به خرمشهر آورده بود؛ تعمیر کرد. محمّد جهانآرا و دیگر جوانان ما در مقابل نیروهاى مهاجم عراقى- یک لشکر مجهّز زرهى عراقى با یک تیپ نیروى مخصوص و با نود قبضه توپ که شب و روز روى خرمشهر مى بارید- سى و پنج روز مقاومت کردند؛ همانطور که روى بغداد موشک مى زدند [اشاره به موشک باران بغداد توسط نیروهاى همپیمان آمریکا در آن روزها]، خمپاره ها و توپ هاى سنگین در خرمشهر، روى خانه هاى مردم مرتّب مى باریدند. با این حال، جوانان ما سى و پنج روز مقاومت کردند؛ اما بغداد سه روزه تسلیم شد! ملت ایران! به این جوانان و رزمندگانتان افتخار کنید».
حماسه فتح خرمشهر :
عملیات بیت المقدس را مى توان آغازى بر حماسه فتح خرمشهر نامید. این عملیات که با هدف آزادسازى خرمشهر در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ و با رمز مقدس «یا على بن ابى طالب(ع)» آغاز شد، چهار مرحله داشت که مرحله چهارم آن از ۱ خرداد تا ۴ خرداد به طول انجامید و به آزاد سازى کامل این شهر منجر شد. در این مرحله از عملیات، رزمندگان اسلام با دلاورى هاى بى نظیر، از دروازه هاى غربى شهر، یعنى همان جایى که دشمن وارد خرمشهر شده بود، وارد شهر شدند و شهر را آزاد کردند و بدین ترتیب، خرمشهر که پس از ۳۴ روز مقاومت در برابر دشمن سقوط کرده بود، بعد از ۵۷۵ روز اشغال، ظرف کمتر از ۴۸ ساعت، آزاد و به طور کامل از لوث وجود اشغالگران پاکسازى شد و رزمندگان اسلام در اولین اقدام خود پس از آزادى شهر، نماز شکر را در مسجد جامع خرمشهر به جاى آوردند. (سیرى در جنگ ایران و عراق، ج ۱، ص ۱۵۳)
فتح خرمشهر در کنار ماهیت حماسى آن، آثار و تبعات فراوانى به همراه داشت و به دلیل همین تأثیرات مثبت به نفع جمهورى اسلامى بود که بعد از این پیروزى بزرگ، ناگهان قدرت هاى غربى دست به کار شده، تلاش کردند تا با پیش کشیدن طرح هایى همچون آتش بس و حتى صدور قطعنامه در این زمینه، مانع از شکست صدام شوند. این در حالى بود که به دلایل متعدد، امکان عمل به این قطعنامه ها وجود نداشت؛ زیرا قطعنامه هاى سازمان ملل، تنها بر آتش بس تأکید مى کردند و از عقب نشینى از مرزها بحثى نمى کردند؛ در حالى که به صورت منطقى، ابتدا باید متجاوز از سرزمین اشغال شده خارج شود و آن گاه آتش بس برقرار شود و در آن مقطع، ده ها کیلومتر از خاک کشور، به ویژه شهرهاى سومار، نفت شهر و مهران در اشغال بیگانه بود و سخن از پایان جنگ، منطقى نبود. همچنین در معرض تهدید بودن نقاط آزاد شده و عدم وجود هیچ گونه تضمینى براى عدم حمله مجدد، دلیل دیگرى براى ادامه جنگ، پس از فتح خرمشهر بود.
