پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها_ یاسر ولیا بیدگلی: ۲۱ آگوست ۱۹۶۹ میلادی مصادف با ۳۰ مرداد ۱۳۴۸ هجری شمسی یکی از شهروندان رژیم غاصب صهیونیستی اقدام به آتش زدن مسجد الاقصی قبله اول مسلمانان کرد که در این اقدام بیش از ۱۵۰۰ متر مربع از فضای این مسجد که قبله اول مسلمانان است در آتش سوخت.
پس از گذشت سال‌ها از این اقدام توهین آمیز به مسجد الاقصی که از اهمیت ویژه ای میان مسلمانان برخوردار است با پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی جمهوری اسلامی ایران در سی‌امین اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در تهران در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسید که در راستای تحکیم مساجد در توسعه فرهنگ و ارزش‌های اسلامی، سالگرد این واقعه در تقویم به عنوان روز جهانی مسجد تعیین شود و این پیشنهاد مورد پذیرش سایر کشورهای اسلامی نیز قرار گرفت.
از این رو ما نیز به مناسبت روز جهانی مسجد که از مهم‌ترین پایگاه‌های مردمی وحدت بخش در اسلام به شمار می‌رود به معرفی مسجد اعظم قم در جوار بارگاه ملکوتی کریمه اهل بیت(س) می پردازیم؛
مسجد اعظم قم یكى از آثار دینى با عظمتى است كه به همت مرجع تقلید عالم تشیع، حضرت آیت الله العظمى سید حسین طباطبایی بروجردى تأسیس شد و انگیزه اصلی آن فقیه فرزانه از بناى چنین مسجد عظیمى، این بود كه زائران حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها از فضاى روحانى مسجدی مناسب در جوار بارگاه ملکوتی کریمه اهل بیت(س) بهره ببرند و علاوه بر آن گسترش روزافزون حوزه علمیه مقدسه قم، نیازمند فضایى وسیع و مناسب جهت برگزارى دروس حوزویان بود.
قسمتی از زمین فعلی مسجد، خانه‌های شخصی و مسافرخانه بود و ضلع غربی حرم مطهر با وجود این بناها نمای مناسبی نداشت؛ بنابراین آیت الله بروجردی تصمیم گرفت این مکان‌ها را خریداری و مسجد بزرگی بنا نماید و از آنجایی که برای مؤسس فقید، جلب رضایت کامل افراد هنگام خرید خانه‌های اطراف حرم، در اولویت قرار داشت با تلاش اعضای دفتر معظم‌له رضایت کامل از افراد برای ساخت این مسجد به دست آمد.
كلنگ بناى مسجد در روز ۲۱ تیرماه ۱۳۳۳ برابر با یازدهم ذىقعده ۱۳۷۴ه.ق و همزمان با سالروز ولادت با سعادت امام رضا علیه السلام در مراسم با شكوهى به دست آیت الله بروجردى به زمین زده شد و بلا فاصله مقدمات ساختمان و خرید زمین‌های اطراف آن آغاز گردید. كارهاى عمده ساختمانى مسجد در مدت شش سال كار متمادى به پایان رسید و مسجداعظم در سال ۱۳۴۰ با اقامه نماز جماعت توسط حضرت آیت الله بروجردى افتتاح و مورد بهره‌بردارى قرار گرفت.
ساختمان مسجد به سبك معمارى اسلامى و داراى چهار شبستان و یک کتابخانه است که مجموع مساحت ساختمان و صحن مسجد و کتابخانه در حدود دوازده هزار مترمربع است. شبستان زیرگنبد به مساحت چهارصد مترمربع و شبستان‌هاى جانبى آن هر كدام نهصد مترمربع و شبستانی در طرف شمال مسجد با مساحتى حدود سیصد مترمربع قرار دارد و در ضلع غربی این مسجد یک سالن آسایشگاه برای خادمان احداث شده است و وجود حوضی در وسط زیبایی آن را دو چندان کرده است. وجه نامگذاری این مسجد به نام «اعظم» به خاطر بزرگی و وسعت آن بوده است.
گنبد بسیار بزرگ آن به قطر ۳۰ متر و ارتفاع۱۵ متر از پشت بام و ۳۵ متر از كف شبستان است که دو طرف آن دو گل‌دسته بلند به قطر ۲۰/۳متر و ارتفاع ۲۵ متر از پشت بام و ۴۵ متر از سطح زمین بنا شده است و دو مأذنه در دو طرف ضلع شمالی به ارتفاع ۵ متر از پشت بام دارد و یک برج با ساعت زنگی بزرگ در ضلع شمالی مسجد قرار دارد که از چهار جهت دیده می شود.
طراحی مسجد توسط معمار معروف آقای محمدحسین لرزاده انجام گرفت و امور اجرایی ساختمان از طرف مؤسس فقید به آقای رضا شاهپوری از تجار تهران و آقای ابوالقاسم صاحب‌جمعی واگذار شد و کاشی کاری بسیار نفیس آن توسط استاد حسین برهانی اصفهانی انجام شده است.
این مسجد از نظر معماری تلفیقی با سبک معماری قدیم و با اسلوب ساختمان سازی جدید ساخته شده و استحکام مسجد به اندازه ای است که کارشناسان معماری عمری هزار ساله برای آن پیش بینی کرده اند و از نظر تزئینات و کاشی کاری و جلوه های هنری اسلامی از نمونه های بدیع کاشی کاری در قرن حاضر است.
گنبد مسجد اعظم از داخل و خارج با تزئینات متنوع و کاشی کاری است و چهارگوشه آن نیم طاقی بالا آمده است و صورت مربع با نقشه یزدی به شکل فلکه در آمده و نیز با طاق پوششی عرق چینی آن بالا آمده است.
مجموع هزینه‌های بنای مسجد با انجام صرفه‌جوئی‌های لازم حدود شش میلیون تومان بود که قسمتی از این مبلغ را خود مؤسس معظم تقبل کردند و بقیه از طریق کمک‌های مردمی به مرور زمان تهیه شد. هزینه های مربوط به انجام کاشیکاری‌های مسجد در آن زمان حدود دو میلیون تومان برآورد شد.
از روز بنای مسجد، توجه ها به این مسجد با عظمت جلب شد و علما و شخصیت‌های شیعه و سنی از آن بازدید به عمل آوردند.
با برگزاری درس خارج آیت الله بروجردى در سال ۱۳۴۰ در مسجد اعظم، این مسجد به مرکزیت حوزه علمیه قم تبدیل شد و بعد از ایشان نیز مراجع معظم تقلید؛ از جمله آیت الله العظمی امام خمینی(ره) و آیت الله العظمی گلپایگانی و دیگر اعاظم و مراجع حوزه درس خارج خود را در این مسجد برگزار می‌کردند و به مرور زمان با استقبال اساتید و فضلای حوزه، درس‌های پرجمعیت سطح حوزه هم در این مسجد برگزار شد.
در دهه آخر ماه مبارک رمضان سال ۱۳۷۱ شمسی با وجود شمار زیاد زائران و احساس نیاز به فضاهای بیشتر در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه سلام الله علیها و عدم امکان بهره برداری شایسته از فضا و امکانات وسیع مسجد اعظم که با هدف بنیانگذار آن موافقت نداشت طبق فرمان مقام معظم رهبری به تولیت آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها با رعایت موازین شرعی و قانونی حائل بین مسجد اعظم و مسجد بالاسر حرم مطهر برداشته شد و به دنبال آن امور اداری و خدماتی آن بر عهده آستان مقدس بانوی کرامت قرار گرفت.
