پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها_ حسین حسنی: امام شناسی یکی از مهمترین ارکان دین مبین اسلام است که همه اختلافاتی که از صدر اسلام تا به حال در اسلام به وجود آمده است از آن نشأت می گیرد زیرا اگر مردم امام خود را به درستی نشناسند، افراد مختلفی را به امامت خود برمی‌گزینند و از او تبعیت و اطاعت می کنند و همه این اختلافات و به دنبال آن دشمنی ها از اختلاف در انتخاب امام حاصل می شود.
این مسأله در زمان حیات پیامبر صلوات الله علیها و آله مطرح نبود زیرا همه بر امامت و ولایت ایشان اتفاق داشتند و چاره ای جز اطاعت از پیامبر نداشتند ولی در اواخر عمر پیامبر صلوات الله علیه و آله و به ویژه پس از واقعه غدیر و ابلاغ ولایت و امامت امیرالمؤمنین(ع) توسط پیامبر(ص) سر باز کرد و تا عصر ما نیز باعث اختلافات زیادی در امت اسلام شده است.
از این رو یکی از دغدغه های اصلی ائمه معصومین علیهم السلام پس از پیامبر (ع) همواره تبیین شاخصه های امامت و ولایت در جامعه بوده تا مردم به درستی در تشخیص امام عمل کنند و فرد صالحی که خداوند او را برای این منصب تعیین کرده است را بشناسند و از پیروی و تبعیت افرد ناصالح پرهیز کنند.
امام هادی علیه السلام نیز در دوره ای به سر می بردند که اگرچه عامه مردم همچنان به واسطه انحراف بزرگی که از سقیفه شروع شده بود در تشخیص امام خود دچار مشکل شده بودند ولی در میان عده کمی از مسلمانان که پیرو مکتب اهل بیت علیهم السلام هم بودند انحرافاتی حاصل شده بود و برخی امام را در مقام الوهیت بالا برده و دچار غلو شده بودند.
در این وضعیت امام هادی علیه السلام یک دوره کامل امام شناسی را در قالب زیارت جامعه کبیره انشاء کردند که پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام را از گمراهی و باورهای نادرست در شناخت امام مصون کنند؛ زیارت جامعه کبیره بیان اوصاف امامان معصوم علیهم السلام برای افرادی است که می خواهند باورهای خود را نسبت به ائمه علیهم السلام انسجام بخشند و بدانند که امامی که خداوند برای جامعه در نظر گرفته است چه ویژگی ها و شاخصه هایی دارد.
زیارت جامعه کبیره در حقیقت ارتباط امام با خدا، ارتباط امام با طبیعت و ارتباط امام با مردم را بیان و جایگاه امام را در اعتقاد شیعیان تبیین می کند که در ادامه برخی فرازهای این زیارت را از پیش رو می گذرانیم تا شاید بهتر و بیشتر ائمه علیهم السلام را بشناسیم؛
در ابتدای این زیارت برخی از ویژگی های ائمه علیهم السلام بیان شده است و آنها را «مَوْضِعَ الرِّسالَةِ، جانشینان رسالت»، «مَعْدِنَ الرَّحْمَةِ، معدن رحمت خداوند»، «خُزَّانَ الْعِلْمِ، خزانه داران دانش خداوند»، «قادَةَ الْأُمَمِ، رهبران امت ها»، «أَوْلِياءَ النِّعَمِ؛ سرپرستان نعمتهای خدا»، «عَناصِرَ الْأَبْرارِ؛ سرمنشأ خوبی ها»، «ساسَةَ الْعِبادِ؛ سیاست مدار ترین مردم»، «أَرْكانَ الْبِلادِ؛ پایه های شهرها»، «أَبْوابَ الْإِيمانِ، دربهای ایمان»، «سُلالَةَ النَّبِيِّينَ؛ چکیده پیامبران» و … معرفی می کند که از این فراز اینگونه برداشت می شود که ائمه علیهم السلام علاوه بر راهنمایان و رهبران ایمانی جامعه، رهبران سیاسی امت نیز هستند و باید همانطور که پیامبر صلوات الله علیه و آله بر جامعه حکومت می کردند آنان نیز حاکمان جامعه باشند.
در یکی از فراز های مهم زیارت جامعه کبیره حضرت می فرمایند که «گواهی می‌دهم که شمایید پیشوایان راهنما، راه‌یافته، معصوم، محترم و محبوب، مقرّب پرهیزگار، راست‌گو، برگزیده، فرمانبردار خدا، قیام کننده به فرمانش، عمل کننده به خواسته‌اش، دست‌یافته به سخاوت و بخشندگی‌اش؛ شما را با دانشش برگزید و برای غیبش پسندید و برای رازش انتخاب کرد و به قدرتش اختیار کرد و به هدایتش عزیز نمود و به برهانش اختصاص داد و برای نورش برگزید و به روحش حمایت فرمود» که نشان می دهد امام جامعه نه با انتخاب مردم بلکه با انتخاب خداوند برای امامت جامعه برگزیده شده اند و مردم باید برای سعادت خود از آنها پیروی کنند.
امام هادی علیه السلام در نحوه ارتباط با امامان می فرمایند «فَالرَّاغِبُ عَنْكُمْ مارِقٌ، وَاللَّازِمُ لَكُمْ لاحِقٌ، وَالْمُقَصِّرُ فِي حَقِّكُمْ زاهِقٌ، وَالْحَقُّ مَعَكُمْ وَفِيكُمْ وَمِنْكُمْ وَ إِلَيْكُمْ….؛ روگردان از شما خارج از دین و ملازمتان ملحق شونده به شما و کوتاهی کننده در حقّتان قرین نابودی است و حق همراه شما و در شما و از شما و به سوی شماست و شما اهل حق و سرچشمه آن هستید و میراث نبوّت نزد شماست و بازگشت خلق به سوی شما و حسابشان با شماست و سخن جدا کننده حق از باطل نزد شماست، آیات خدا پیش شما و تصمیمات قطعی‌اش در شما و نور و برهانش نزد شماست و امر او متوجه شماست، آن‌که شما را دوست داشت، خدا را دوست داشته و هر که شما را دشمن داشت خدا را دشمن داشته و هر که به شما محبّت ورزید به خدا محبت ورزیده و هرکه با شما کینه‌توزی نمود، با خدا کینه‌ورزی نموده است و هرکه به شما چنگ زد، به خدا چنگ زده است»
در یکی دیگر از فرازهای مهم زیارت جامعه کبیره حضرت به رابطه امام با طبیعت اشاره می کنند و می فرمایند «بِكُمْ فَتَحَ اللّٰهُ، وَبِكُمْ يَخْتِمُ، وَبِكُمْ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَبِكُمْ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلّا بِإِذْنِهِ، وَبِكُمْ يُنَفِّسُ الْهَمَّ، وَيَكْشِفُ الضُّرَّ؛ خدا با شما آغاز کرد و با شما ختم می‌کند و به خاطر شما باران فرو می‌ریزد و تنها برای شما آسمان را از اینکه بر زمین فرو افتد نگاه می‌دارد، مگر با اجازه خودش و به وسیله شما اندوه را می‌زداید و سختی را برطرف می‌نماید»
در فرازهای پایانی این زیارت نیز نحوه توسل به ائمه را آموزش می دهند و می فرمایند « يَا وَلِيَّ اللّٰهِ إِنَّ بَيْنِي وَبَيْنَ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ ذُنُوباً لَايَأْتِي عَلَيْها إِلّا رِضاكُمْ، فَبِحَقِّ مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلَىٰ سِرِّهِ، وَاسْتَرْعاكُمْ أَمْرَ خَلْقِهِ، وَقَرَنَ طاعَتَكُمْ بِطاعَتِهِ لَمَّا اسْتَوْهَبْتُمْ ذُنُوبِي، وَكُنْتُمْ شُفَعائِي، فَإِنِّي لَكُمْ مُطِيعٌ…؛ ای ولی خدا به درستی که بین من و خدای عزّوجل گناهانی است که آنها را جز رضایت شما پاک نمی‌کند، پس به حقّ خدایی که شما را امین بر راز خود قرار داد و زیر نظر گرفتن زندگی بندگانش را از شما خواست و طاعت خود را به طاعت شما پیوند داد، هرآینه بخشش گناهانم را از خدا بخواهید و شفیعان من شوید که من فرمانبردار شمایم…»
در پایان این زیارت را این گونه با خدا می گوییم که «خدایا اگر من شفیعانی را به درگاه تو نزدیک‌تر از محمّد و اهل‌بیتش، آن خوبان و پیشوایان و نیکان می‌یافتم، آنها را شفیعان خود قرار می‌دادم پس به حقّشان که برای آنان بر خود واجب کرده‌ای، مرا در گروه عارفان به آنها و آشنای به حقّشان و در شمار رحم‌شدگان به شفاعت آن بزرگواران وارد کن، به درستی که تو مهربان‌ترین مهربانانی..»
