پایگاه خبری آستان مقدس حضرتمعصومه سلام الله علیها_ حسین حسنی: عید مبعث یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی است که بر اساس آیه ۱۶۴ سوره مبارکه آل عمران خداوند در این روز بزرگترین نعمت خود را به مؤمنان داده است و به واسطه این نعمت به مؤمنان منت گذاشته و می فرماید «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ؛ خدا بر اهل ايمان منت گذاشت كه رسولى از خودشان در ميان آنان بر انگيخت».
در آيه ۱۶۴ سوره آل عمران سخن از بزرگترين نعمت الهى يعنى نعمت بعثت پيامبر اسلام به ميان آمده است و در حقيقت، پاسخى است به سؤالاتى كه در ذهن بعضى از تازه مسلمانان، بعد از جنگ احد خطور كرد، كه چرا ما اين همه گرفتار مشكلات و مصائب شويم؟ که قرآن به آنها مىگويد: اگر در اين راه، متحمل خسارت‌هايى شدهايد، فراموش نكنيد كه خداوند، بزرگترين نعمت را در اختيار شما گذاشته، یعنی پيامبرى مبعوث كرده كه شما را تربيت مىكند، و از گمراهی‌هاى آشكار باز می‌دارد، بنابراین هر اندازه براى حفظ اين نعمت بزرگ، تلاش كنيد و هر بهايى بپردازيد باز هم ناچيز است.
اگرچه که منت گذاشتن برای انجام کاری برای دیگران امری ناپسند است و خداوند در آیه ۲۶۴ سوره بقره می فرماید کارهای خیر خود را با منت گذاشتن و اذیت کردن باطل نکنید ولی خداوند خود در این آیه به خاطر بعثت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله بر مؤمنان منت گذاشته است که برای هر خواننده ای جای سؤال است ولی اگر به ريشه اصلى کلمه «منت» توجه کنیم این ابهام و سؤال تا حدودی پاسخ داده می شود.
راغب در كتاب مفردات مىگويد: اين كلمه در اصل از” من” به معنى سنگ‌هايی است كه با آن وزن مىكنند و به همين دليل هر نعمت سنگين و گران‌بهايى را” منت” مىگويند كه اگر جنبه عملى داشته باشد يعنى كسى عملا نعمت بزرگى به ديگرى بدهد كاملا زيبا و ارزنده است و اما اگر كسى كار كوچك خود را با سخن، بزرگ كند و به رخ افراد بكشد كارى است بسيار زشت، بنا بر اين منتى كه نكوهيده است به معنى بزرگ شمردن نعمتها در گفتار است اما منتى كه زيبنده است همان بخشيدن نعمتهاى بزرگ است و خداوند در آيه ۱۶۴ آل عمران مىگويد: پروردگار بر مؤمنان منت گذارد يعنى نعمت بزرگى عملا در اختيار آنها قرار داد.
خداوند در آیات متعددی از قرآن کریم برای نعمت هدایت بر انسان‌ها منت گذاشته است که از جمله آن آیات می‌توان به آیه ۱۷ سوره مبارکه حجرات، آیه ۹۰ سوره مبارکه یوسف و آیه ۸۲ سوره مبارکه قصص اشاره کرد و نشان می‌دهد که نعمت هدایت که با بعثت پیامبران به ویژه پیامبر ختم صلوات الله علیه و آله عملا در اختیار بشریت قرار گرفته است بزرگترین نعمتی است که خداوند به انسان داده است.
نکته دیگری که خداوند در این آیه و آیات متعدد دیگری از جمله آیات ۱۲۹ و ۱۵۱ سوره مبارکه بقره و آیه ۲ سوره مبارکه جمعه در رابطه با بعثت انبیاء بر آن اشاره کرده است اهداف بعثت انبیاء و به ویژه نبی مکرم اسلام صلوات الله علیه و آله است.
خداوند در آیه ۱۶۴ سوره مبارکه آل عمران هدف از بعثت پیامبر صلوات الله علیه و آله را تزکیه نفس( تربیت) و تعلیم کتاب و حکمت بیان کرده و می فرماید اين پيامبر که برای بعثتش بر مؤمنان منت گذاشم سه برنامه مهم را درباره مؤمنان اجرا مىكند؛ نخست خواندن آيات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوشها و افكار با اين آيات، دوم تعليم، يعنى وارد ساختن اين حقايق در درون جان آنها و به دنبال آن، تزكيه نفوس و تربيت ملكات اخلاقى و انسانى است و به اين ترتيب تكامل وجود انسان در جنبههاى” علمى” و” عملى” به عنوان هدف نهايى بعثت پيامبر، معرفى شده است.
اگر بخواهیم بزرگی نعمت بعثت را درک کنیم توجه به این نکته ضروری اس که علوم بشر محدود است، و آميخته با هزاران نقطه ابهام و خطاهاى فراوان تا آنجایی که علومی که بر اساس تجربه بشر به دست می آید را در اصطلاح علم تا اطلاع ثانوی می نامند یعنی تا زمانی که تجربه انسان خلاف آن را ثابت نکرده است؛ از این رو این علم نمی تواند انسان را به تعالی و کمال برساند زیرا بشر نسبت به آنچه گمان می کند که مىداند نمىتواند دقيقا اميدوار باشد چرا كه خطاهاى خود و ديگران را ديده است.
اينجا است كه بايد پيامبران، با علوم راستين و خالى از هر گونه خطا كه از مبدأ وحى گرفتهاند به ميان مردم بيايند، خطاهايشان را بر طرف کنند، آنجا را كه نمىدانند به آنها بياموزند و آن را كه مىدانند به آنها اطمينان خاطر دهند.
موضوع ديگرى كه در اين رابطه لازم به يادآورى است اين است كه نيمى از شخصيت ما را «عقل و خرد» تشكيل مىدهد و نيمى را «غرائز و اميال»، به همين دليل ما به همان اندازه كه نياز به تعليم داريم، نياز به تربيت هم داريم؛ هم خرد ما بايد تكامل يابد و هم غرائز درونى ما به سوى هدف صحيحى رهبرى شوند. لذا پيامبران هم معلمند، هم مربى؛ هم آموزش دهندهاند و هم پرورش دهنده و همه اینها نیاز بشر به ارسال رسل و بعثت پیامبران و نشان می دهند و با درک این مطالب است که معنی منت گذاشتن خدا بر بعثت پیامبر صلوات الله علیه و آله و بزرگی این نعمت را درک می کنیم.
از آنجایی که بزرگترین نعمت خداوند بر انسان نعمت هدایت و راهنمایی است نشان می دهد که این خود انسان است که باید در پرتو عمل به این هدایت ها راه تعالی و کمال ر پیموده و به رفاه در دنیا و آخرت برسد و هر انسانی که در زندگی فردی و هر جامعه ای که در زندگی اجتماعی خود که به این دستورات و هدایت ها عمل کند موفق تر خواهد بود و هیچگاه موفقیت، رفاه و تعالی به عنوان یک نعمت از جانب خداوند به فرد یا جامعه ای اعطا نخواهد شد بلکه هدایت به سمت موفقیت، رفاه و تعالی نعمت خداوند بر انسان است.
بنابراین همانطور که بعثت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله با وجود مشکلات مادی که در آن زمان برای مؤمنان وجود داشت بزرگترین نعمت خداوند بیان شده است امروز نیز که انقلاب اسلامی ایران ادامه راه انبیاء، گسترش معارف الهی و احیاء دین خدا در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دیگر عرصه ها را ملاک عمل خود قرار داده است می توان آن را بزرگترین نعمت خداوند بر مردم در عصر حاضر دانست.
اگرچه که این انقلاب به صورت تمام و کمال به اهداف خود نرسیده است و کاستی های فراوانی دارد اما ادامه این راه با تقویت نظام مقدس جمهوری اسلامی و جبران کاستی های گذشته است که ما را به کمال بشریت خواهد رساند و نعمت خدا را بر انسان کامل خواهد کرد.
منابع:
۱- تفسیر نمونه
۲- اطيب البيان فى تفسير القرآن
۳- تفسیر نور
۴- ترجمه تفسیر المیزان
