پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام؛ در روایات تعبیرات زیبایى از شب قدر آمده است، همچون شب بخشیده شدن گناهان و اینکه هر کس در آن شب بخشیده نشود، مورد نفرین خدا واقع می‌شود و پیامبر اکرم صلى‏الله‏ علیه‏ و‏آله فرمود: «هر کس از شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بى‏نصیب شده است» با توجّه به عظمت شب قدر، نظر بازدیدکنندگان محترم را به سیره پیشوایان معصوم علیهم‏السلام در این شب عزیز جلب می‌نماییم.

الف. عبادت و شب‌زنده‌داری در شب قدر

پیامبر اکرم صلی‌الله ‏علیه‏ و‏ آله نه‌تنها در شب قدر بیدار بود، بلکه دهه سوم ماه مبارک رمضان کاملاً بستر خواب را جمع می‌کرد و به عبادت می‌پرداخت. حضرت على علیه‏السلام دراین‌باره فرموده است: «رسول خدا صلی‌الله‏ علیه‏ و ‏آله این‌چنین بود که رختخواب خویش را جمع می‌کرد و کمربند همت براى عبادت را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می‌بست و همیشه این‌گونه بود که اهل‌وعیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می‌داشت و بر روى خواب رفتگان در آن شب آب مى‏پاشید تا از درک شب قدر و درک شب‌زنده‌داری محروم نشوند» (۱) حتى در شب‌های بارندگى درحالی‌که مسجد مدینه سقف نداشت، عبادت و شب‏زنده‏دارى را ترک نمى‏کرد و دیگران را با رفتار خویش وا‌می‌داشت که در همان گل و باران بیدار باشند و نمازگزارند. (۲)

امام على علیه‏السلام نیز در طول سال، شب‌هنگام، بیدار می‌شد و مشغول عبادت و شب‌زنده‌داری می‌گشت؛ اما در شب‌های قدر حال ویژه‏اى داشت و در بدترین وضعى که مسجد مدینه را آب و گل فراگرفته بود، مشغول عبادت و شب‌زنده‌داری می‌شد و به‌ویژه در شب قدر آخر عمر خویش، حال فوق‌العاده عجیبى داشت.

فاطمه زهرا علیهاالسلام نیز آن‌قدر عبادت می‌کرد که امام حسن علیه‏السلام می‌فرماید: «عابدتر از فاطمه علیهاالسلام در دنیا نبود؛ همیشه این‌گونه بود که آن‌قدر به عبادت می‌ایستاد که پاهاى مبارکش ورم می‌کرد» (۳)

ب. حضور در مسجد

از مسائلى که معصومان علیهم‏السلام نسبت به آن حساسیت ویژه نشان داده‌اند، حضور در مسجد، در شب قدر است. قبلاً اشاره شد که پیامبر اکرم صلی‌الله‏ علیه‏ و‏آله حتى در شب‌های بارانى و گل بودن مسجد مدینه، حضور در آن را در شب‌های قدر ترک نمی‌کرد. از آن بالاتر، پیامبر اکرم صلی‌الله‏ علیه ‏و‏آله در دهه سوم ماه مبارک رمضان، شب و روز در مسجد معتکف بود.

یحیى بن رزین نقل نموده که «امام صادق علیه‏السلام بیمارى شدیدى داشت، دستور داد او را به مسجد پیامبر صلی‌الله‏ علیه ‏و‏آله [با همان حال] ببرند. پس حضرت تا صبح شب بیست و سوم ماه رمضان در آنجا باقى ماند» (۴)

ج. مراسم قرآن سر گرفتن در شب قدر

یکى دیگر از اعمال شب قدر که در سیره معصومان دیده مى‏شود مراسم قرآن سر گرفتن است. امام صادق علیه‏السلام دراین‌باره فرمود: براى سه شب قرآن کریم را مقابل خود قرار دهید و آن را بگشایید و بخوانید: «اَللّهُمَّ اِنّى أَسْئَلُکَ….»(۵)

د. برپایى نماز جماعت در شب قدر

از عباداتى که سخت در اسلام بر آن سفارش شده، مخصوصاً در ماه مبارک رمضان، برپایى نماز جماعت است. انس بن مالک از پیامبر گرامى اسلام صلى‏الله‏ علیه ‏و‏آله نقل کرده که فرمودند: «کسى که از اوّل تا آخر ماه رمضان در نماز جماعت حاضر شود، بهره‏اى از شب قدر گرفته است.» (۶)

پیامبر اکرم صلی‌الله‏ علیه‏ و‏آله ویاران او و دیگر معصومان علیهم‏السلام نیز در سخت‌ترین شرایط نماز جماعت شب قدر را ترک نمی‌کردند. حضرت على علیه‏السلام می‌فرماید: «شب بیست و سوم درعین‌حالی که باران شدیدى آمده بود و مسجد مدینه را گل و آب فراگرفته بود، رسول خدا صلی‌الله ‏علیه‏ و‏آله ما را به نماز وامی‌داشت.» آنگاه فرمود: «پس رسول خدا صلی‌الله ‏علیه ‏و‏آله با ما نماز جماعت خواند، درحالی‌که نوک بینى حضرت در گل فرورفته بود» (۷)

ه. افطارى دادن و اطعام نمودن

از اعمالى که در ماه مبارک رمضان مورد تأکید قرارگرفته، افطارى دادن به دیگران است. پیامبر اکرم صلی‌الله‏ علیه ‏و‏آله در خطبه معروف شعبانیه می‌فرماید: «مردم بیدارباشید! کسى که از شما به روزه‌دار مؤمن در این ماه افطارى دهد، پاداش آزاد نمودن یک برده و بخشش گناهان گذشته را همراه دارد. عرض شد: اى رسول خدا! ما توان افطارى دادن نداریم. حضرت فرمود: بترسید از آتش! ولو با دادن نصف دانه خرما و از آتش بپرهیزید! گر چه با دادن شربت آب باشد.»(۸)

پیامبر اکرم صلی‌الله‏ علیه‏ و‏آله از کسانى بود که هر چه به دیگران می‌فرمود، خود بیش از دیگران بدان عمل می‌نمود و در این مورد نیز چنین است. «ابو شیخ ابن حیان» از پیامبر اکرم صلی‌الله ‏علیه‏ و‏آله نقل کرده که حضرت فرمود: «کسى که با مالى که از راه حلال به دست آورده در ماه رمضان روزه‌داری را افطارى دهد، در تمام شب‌های رمضان فرشتگان بر او درود می‌فرستند و جبرئیل در شب قدر با وى مصافحه مى‏کند و هر کس جبرئیل با او مصافحه کند، قلبش نرم و اشک چشمش زیاد شود» (۹)

منابع:

۱٫ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۰٫

۲٫ همان، ص ۱۰٫

۳٫ همان، ج ۴۳، ص ۷۶٫

۴٫ همان، ص ۴، ذیل روایت ۴٫

۵٫ همان، ح ۵ و ر. ک: مفاتیح‌الجنان، ص ۲۲۴٫

۶٫ کنز العُمّال، ج ۸، ص ۵۴۵، ح ۲۴۰۹۰٫

۷٫ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۰٫

۸٫ عیون اخبار الرضا علیه‏السلام، ج ۱، ص ۲۳۰٫

۹٫ الترغیب و الترهیب، ج ۲، ص ۹۵، ح ۱۴٫