اصلی‌ترین طاغوت و فتنه‌ای که باید از قدرت به زیر کشیده شود، در وجود خود انسان است. می‌توان در اینجا سخن نبی مکرم اسلام(صلی‌الله علیه و آله و سلم) را یادآور شد که می‌فرمودند” أَعْدَى عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْك [۱] دشمنترين دشمنانت، همان نفس تو است كه با خودداری!. فتنه‌گری انسان هیچ‌گاه در ظاهر او متجلی نمی‌شود اما انسان اگر لحظه‌ای و به اندازه‌ی پلک به هم زدنی به خود واگذاشته شود سقوط برای او حتمی است. سقوطی از درجه انسانیت به ..!!
… هر کس مسیر زندگی خود را به دست نفس اماره خویش بسپارد علاوه بر اینکه در دنیا و آخرت چیزی نصیبش نخواهد شد، جزو فتنه‌گران در جامعه نیز خواهد شد..
اصلی‌ترین طاغوت و فتنه‌ای که باید از قدرت به زیر کشیده شود، در وجود خود انسان است. می‌توان در اینجا سخن نبی مکرم اسلام(صلی‌الله علیه و آله و سلم) را یادآور شد که می‌فرمودند” أَعْدَى عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْك [۱] دشمنترين دشمنانت، همان نفس تو است كه با خودداری!. فتنه‌گری انسان هیچ‌گاه در ظاهر او متجلی نمی‌شود اما انسان اگر لحظه‌ای و به اندازه‌ی پلک به هم زدنی به خود واگذاشته شود سقوط برای او حتمی است. سقوطی از درجه انسانیت به ..!! نمونه‌ی تاریخی این مورد را می‌توان در طلحه و زبیر مشاهده نمود که سالهای متوالی در خدمت رسول‌الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم) بودند و جزو یاران ایشان محسوب می‌شدند و از مدافعین ولایت علی (علیه‌السلام) بودند، اما درنهایت با علی(علیه‌السلام) به مقابله پرداختند. امکان وقوع سقوط و بسته شدن چشم بصیرت برای همگان وجود دارد. به همین علت بود که نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و آله و سلم) از دعای «اللَّهُمَّ وَ لَا تَكِلْنِی إِلَى نَفْسِی طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً» [۲] (خدایا مرا به چشم به هم زدنی به خود وانگذار) غافل نمی‌شدند.
عوامل فتنه
فتنه یک عامل بیرونی و سه عامل درونی دارد که به‌طور مختصر به آن اشاره خواهد شد:
۱. شیطان اولین عامل و تنها عامل بیرونی فتنه است. در قرآن کریم به این دشمن قسم‌خورده‌ی انسان ۱۲۰ آیه اختصاص‌یافته است.
شیطان برای فتنه کردن از سه ویژگی استفاده می‌کند:
الف) شیطان درد و نیاز را درست تشخیص می‌دهد ولی با دادن داروی باطل باعث فتنه می‌شود. نمونه این کار شیطان در این آیه قرآن بدان اشاره‌شده است«فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ» [۳] آن‌گاه شیطان، آدم و حوّا هر دو را به وسوسه فریب داد تا زشتی‌هایشان را که از آنان پوشیده بود بر ایشان پدیدار کند و گفت: خدایتان شمارا از این درخت نهی نکرد جز برای اینکه مبادا (در بهشت) دو فرشته شوید یا عمر جاودان یابید.
در این آیه شیطان نیاز حضرت آدم(علیه‌السلام) که جاودانگی بوده است را تشخیص داده و با دادن داروی باطل باعث سقوط ایشان به زمین گردیده است.
راه‌حل این مشکل آن است که انسان نیاز خویش را از بی‌نیاز بخواهد. کسی که این کار را کند خدای تبارک راجع به او چنین می‌فرماید «من کان یرید العزّة فللّه العزّة جمیعا»[۴] پس هر کس خواهان عزت است پس همه‌ی عزت نزد خدای متعال است.
ب) دومین ویژگی شیطان آراستن داروی باطل خویش است. نمونه‌ی این رفتار در جامعه را رییس‌جمهور آمریکا با گریه‌ای به نام دلسوزی برای مردم ایران انجام داد. فقط افراد بی‌بصیرت و ساده‌لوح هستند که باآن‌همه دشمنی آمریکا گول این ظاهر را بخورند. شیطان نیز با قسمی که برای گمراهی بشر خورده هیچ‌گاه نمی‌تواند دوست فرزندان حضرت آدم(علیه‌السلام) گردد.
ج) سوءاستفاده از واسطه‌های ارزشی سومین ویژگی است که شیطان با آن فتنه می‌کند. برای نمونه عمامه در جامعه‌ی اسلامی دارای ارزش است ولی باید دانست که فقط لباس کافی نیست؛ افرادی مثل معاویه و ابوموسی اشعری هم دارای عمامه بودند. لازم است در اینجا حدیث امام حسن عسکری (علیه‌السلام) را یادآور شد که می‌فرمایند” فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ”[(صلی‌الله علیه و آله و سلم)]. هر فقيهى كه خويشتن‌دار و نگاهبان دين خود باشد و با هواى نفْسش بستيزد و مطيع فرمان مولايش باشد ، بر عوام است كه از او تقليد كنند. حدیث تذکر این نکته است که فقط برای عالم لباس کفایت نمی‌کند و فقیه دینی دارای شرایط خاصی است.
۲. دومین عامل که جزو عوامل درونی است، نفس اماره است. هر کس مسیر زندگی خود را به دست نفس اماره خویش بسپارد علاوه بر اینکه در دنیا و آخرت چیزی نصیبش نخواهد شد- که در همین مورد شاعر گفته است هرچه دلم خواست نه آن می‌شود هرچه خدا خواست همان می‌شود – جزو فتنه‌گران در جامعه نیز خواهد شد.
۳. سومین عامل فتنه‌گری مردم هستند؛ مردمی که بنده‌ی هوای نفس خویش شده‌اند و با حرف‌های نا به‌جا سبب گمراهی عده‌ی کثیری نیز می‌شوند. برای نمونه به خانمی که گفته می‌شود حجاب خود را رعایت کن و ایشان پاسخ می‌دهد که در این صورت مردم او را مورد تمسخر و آزار قرار خواهند داد.
انسان با شناخت این سه عامل می‌تواند از بی‌بصیرت شدن خویش جلوگیری نماید و اسباب گمراهی خود را بشناسد و بافهم به هنگام و توجه به اعمال خویش عامل فتنه در جامعه‌ی اسلامی نشود.
سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ماندگاری در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در تاریخ ۱۱ دیماه ۹۵
تلخیص و تقریر: پور سالاری
پی‌نوشت
[۱] ورام بن أبي فراس، مجموعه ورام، انتشارات مكتبه فقيه، ج۱، ص(صلی الله علیه و آله و سلم)۹
[۲] بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۲۱۷: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي بَيْتِ أُمِّ سَلَمَةَ فِي لَيْلَتِهَا فَفَقَدَتْهُ مِنَ الْفِرَاشِ فَدَخَلَهَا فِي ذَلِكَ مَا يَدْخُلُ النِّسَاءَ فَقَامَتْ تَطْلُبُهُ فِي جَوَانِبِ الْبَيْتِ حَتَّى انْتَهَتْ إِلَيْهِ وَ هُوَ فِي جَانِبٍ مِنَ الْبَيْتِ قَائِمٌ رَافِعٌ يَدَيْهِ يَبْكِي وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ لَا تَنْزِعْ مِنِّي صَالِحَ مَا أَعْطَيْتَنِي أَبَداً اللَّهُمَّ لَا تُشْمِتْ بِي عَدُوّاً وَ لَا حَاسِداً أَبَداً اللَّهُمَّ وَ لَا تَرُدَّنِي فِي سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِي مِنْهُ أَبَداً اللَّهُمَّ وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَدا
[۳] آیه ۲۰ سوره اعراف
[۴] آیه ۱۰ سوره فاطر
[(صلی الله علیه و آله و سلم)] میزان الحکمه، حدیث ۱۲۰(صلی الله علیه و آله و سلم)۳(صلی الله علیه و آله و سلم)۶
