خیلی از ما عمر خود را به عشق دنیا خرج می‌کنیم. خیلی وقت‌ها حتی اگر دعا می‌کنیم، زیارت می‌رویم، نماز می‌خوانیم، گریه می‌کنیم و… وقتی به پس پرده ذهن خود رجوع می‌کنیم می‌بینیم حاجتی دنیایی داریم که این‌همه معنویت در وجودمان جاری و ساری شده! گاهی وقت‌ها حتی توبه کردن‌هایمان از آن جهت است که گناهان را مانع رسیدن به بعضی حوائج مادی خود میدانیم. حوائجی که به یقین رسیده‌ایم تحصیل آن‌ها از خودمان بر نمی‌آید، پس به این امید که خداوند فرجی حاصل کند و ما به آن خواسته خود برسیم استغفار می‌کنیم و ارتباط باخدایمان قوی‌تر می‌شود؛ نه آن که بد باشد! بالاخره خدای مهربان دوست دارد بنده‌اش اهل نجوا و راز و نیاز باشد؛ اما مشکل آنجاست که بعضی از ما وقتی به خواسته‌هایمان رسیدیم دیگر همه‌چیز را فراموش می‌کنیم؛ هم عهد و پیمان‌هایمان را، هم حال خوش ارتباط با خدا را و حتی اینکه این حاجتمان را خدا داده! گاهی عشق به دنیا به قول فرمایش حضرت امام کاظم علیه‌السلام حتی ترس از آخرت را از دلمان بیرون می‌کند!
«امام کاظم علیه‌السلام: هر که دنیا را دوست بدارد، خوف آخرت از دلش برود»
مَنْ أَحَبَّ الدُّنْیا ذَهَبَ خَوْفُ الاْخِرَةِ مِنْ قَلْبِهِ
آری ما دنیا را دوست داریم اما نه آن که دنیا خودش چیزی داشته باشد! خودخواهی ماست که ما را عاشق دنیا می‌کند. همه ما احساس برتری‌جویی داریم و البته این حس بدی نیست اگر حقیقت خود را بشناسیم! اگر بدانیم از خداییم و به‌سوی خدا بازمی‌گردیم! و الا این‌که بعضی از ما برای قدرت و ثروت و دیگر برتری‌های دنیا حرص می‌زنیم و به این‌ها تکیه می‌کنیم تا خود را بالا بکشیم این انحرافی بزرگ است. در این دنیا تنها کسانی قوی‌تر هستند که به قدرت‌های برتر متصل باشند و حقیقتاً چه قدرتی برتر از قدرت لایزال الهی؟!
«امام کاظم علیه‌السلام: هرکه می‌خواهد که قویی‌ترین مردم باشد پس فقط بر خدا توکّل نماید.»
مَنْ أَرادَ أَنْ یَکُونَ أَقْوَى النّاسِ فَلْیَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ
در اسلام عزیز هیچ‌کس مخالف رشد و بالندگی نیست! هیچ‌کس مخالفتی با پیشرفت و سبقت گرفتن ندارد. اتفاقاً برعکس به هر گوشه از دستورات اسلام که نگاه می‌کنیم دستوری برای حرکت است چه در زمینه‌های فرهنگی، چه در زمینه‌های اقتصادی، چه در زمینه معنوی و عرفانی یا علمی یا هر مؤلفه‌ای که پیشرفت انسانی را در پی داشته باشد. اتفاقاً یکی از محکم‌ترین دستورات اسلام را در این راستا حضرت موسی بن جعفر علیه السلام بیان فرموده‌اند.
«امام کاظم علیه‌السلام: کسى که دو روزش مساوى باشد، ضرر کرده، و کسى که دومین روزش، بدتر از روز اوّلش باشد ملعون است! و کسى که در خودش افزایش نبیند در نقصان است، و کسى که در نقصان است مرگ براى او بهتر از زندگى است…»
مَنِ اسْتِوى یَوْماهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ، وَ مَنْ کانَ آخِرُ یَوْمَیْهِ شَرَّهُما فَهُوَ مَلْعُونٌ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفِ الزِّیادَةَ فى نَفْسِهِ فَهُوَ فى نُقْصان، وَ مَنْ کانَ إِلَى النُّقْصانِ فَالْمَوْتُ خَیْرٌ لَهُ مِنَ الْحَیاةِ
حالا برای این پیشرفت چه کنیم؟ برای رسیدن به آرزوهایی که هم دنیایمان را آباد می‌کند و هم آخرتمان را… چه کنیم تا آن حس برتری‌جوئی ما که به انحراف، حاصلش عشق به دنیا می‌شد! این بار در مسیر درست قرار گیرد و ما را عاشق آخرت کند؟ چه کنیم که نه از خوشی‌های دنیا عقب باشیم و نه از آخرت؟ قطعاً راهی دارد و آن راه آموختنی است. باید یاد گرفت و خداوند عقل را برای یادگرفتن به ما داده است. آری عقل برای آموختن است و چشم برای دیدن. می‌شود از هر چیزی که چشم می‌بیند درسی برای پیشرفت گرفت.
«امام کاظم علیه‌السلام: چیزى نیست که چشمانت آن را بنگرد، مگر آن‌که در آن پند و اندرزى است.»
ما مِنْ شَىْء تَراهُ عَیْناکَ إِلاّ وَ فیهِ مَوْعِظَةٌ.
باید ببینیم و پند بگیریم و پیشرفت کنیم و در مسیر پیشرفت از حساب‌وکتاب غافل نشویم! وقتی حتی کاسب خرده‌پا هم آخر شب دخل‌وخرج خود را بررسی می‌کند چرا ما که با سرمایه عمر به تجارت‌خانه دنیا پا گذاشته‌ایم غفلت می‌کنیم و گاهی فرسنگ‌ها از مسیر درست خارج می‌شویم درحالی‌که اگر هرروز حساب نیک و بد کار خود را می‌رسیدیم از همان روز اول که خشت اول را کج گذاشتیم متوجه می‌شدیم و این دیوار کج میان ما و آن حقیقت نورانی‌مان فاصله نمی‌انداخت.
امام کاظم علیه‌السلام: از ما نیست کسى که هرروز حساب خود را نکند، پس اگر کار نیکى کرده است از خدا زیادى آن را بخواهد، و اگر در آن کار بدى کرده، از خدا آمرزش طلب نموده و به‌سوی او توبه نماید.
لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُحاسِبْ نَفْسَهُ فى کُلِّ یَوْم، فَإِنْ عَمِلَ حَسَنـًا اسْتَزادَ اللّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَیِّئًا اسْتَغْفَرَ اللّهَ مِنْهُ وَ تابَ إِلَیْهِ
شَیْئًا یَنْفَعُهُ لاَمْرِ دُنْیاهُ وَ لاِمْرِ آخِرَتِهِ.
منصور مقدمی