پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها_حسین حسنی: روز عرفه همانطور که از نامش پیداست روز شناخت است. شناخت به عنوان زیربنایی‌ترین عنصری که عمل انسان را جهت می دهد به اندازه ای در اسلام مورد توجه قرار گرفته است که یک روز به این نام تعیین شده است و اهمیت این روز همسنگ شب قدر در نظر گرفته شده است؛ امام صادق علیه السلام در این رابطه فرمودند اگر انسان در ماه رمضان (و شبهای قدر) آمرزیده نشود دیگر امیدی به آمرزیده شدن (و تغییر سرنوشت نداشته باشد) مگر اینکه روز عرفه را درک کند (و در این روز شناختش نسبت به خود، خدا و خلقت عوض شود).
وقتی شناخت انسان نسبت به اینکه از کجا آمده و به کجا خواهد رفت و اینکه گرداننده این جهان هستی کیست درست باشد آن وقت است که سرنوشت انسان هم عوض می شود و عملکرد و دیدگاهش نسبت به اعمال و رفتار خود و دیگران تغییر می کند و همین تغییر نگرش است که انسان را می تواند نجات دهد.
از آنجایی که مبادی شناخت در اندیشه های مادی گرا تنها در «تفکر» و «مشاهده جهان اطراف» خلاصه می شود لذا انسان را موجودی محصور در دنیای ماده تعریف می کنند که هدفی جز سعادت و خوشبختی در این دنیا ندارد؛ اما در اندیشه‌های الهی مبادی شناخت وسیع تر است و علاوه بر تفکر و مشاهده محسوسات، وحی الهی نیز از مهمترین مبادی شناخت جهان هستی برشمرده می شود؛ از این رو شناختی که از مبدأ وحی الهی به انسان می رسد قابل اعتمادتر و اطمینان بخش‌تر برای سعادت است و به تبع این شناخت است که عملکرد انسان نیز تفاوت پیدا می کند و منفعت و سعادت را نه تنها در دنیا بلکه در عالم معنا و ورای این دنیا نیز جست و جو می کند.
شناخت خود در اندیشه الهی و اسلامی انسان را به شناخت خدا رهنمون می شود به گونه ای که انسان هرچه ضعف ها و ناتوانی های خود را می بیند و به کوچک بودن خود در برابر این عالم هستی پی می برد به قدرت نامتناهی خداوندی پی می برد که این عالم هستی را آفریده، اداره می کند و به آن نظم بخشیده است و از این رو است که امیرالمؤمنین (ع) فرمودند «هر کس خودش را بشناسد خدا را می شناسد» و آیات فراوانی از قرآن کریم بر این موضوع دلالت دارد که نشانه های شناخت خداوند در وجود انسان نهفته است.
از طرف دیگر شناخت خدا انسان را به شناخت پیامبرش رهنمون می شود و شناخت پیامبر و فرستاده خدا ما را به شناخت امام و رهبر جامعه می رساند و شناخت امام و رهبر است که در این دنیا و در دنیای دیگر سعادت ما را تضمین خواهد کرد؛ زیرا هر انسانی در دنیا خواسته یا ناخواسته از امام و مقتدایی پیروی می کند و اگر امام و مقتدای انسان به درستی انتخاب نشود انسان مسیر ضلالت را طی خواهد کرد.
امام صادق علیه السلام در روایتی بهترین دعا در عصر غیبت را دعا برای شناخت دانسته و فرمودند شیعیان این دعا را زیاد بخوانند که « اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ، لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ، لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ، ضَلَلْتُ عَنْ دينى؛ خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانی فرستاده‌ات را نشناخته‌ام، خدایا فرستاده‌ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده‌ات را به من نشناسانی حجّتت را نشناخته‌ام، خدایا حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دین خود گمراه می‌شوم.»
شناخت پیدا کردن نسبت به اینکه مبدأ خلقت انسان در چیست و مقصد خلقت انسان کجاست مهمترین مؤلفه شکل دهنده اعمال و رفتار انسان در رابطه با خود و سایر مخلوقات است و اگر این شناخت را نه از عقل و تجربه خود انسان بلکه از مبدأ وحی الهی و یا از زبان اولیاء خدا پیدا کنیم آن وقت است که می تواند نجات بخش انسان باشد و از این رو است که در روز عرفه و شناخت توصیه شده است که دعایی که امام حسین علیه السلام به ما آموخته اند را بخوانیم و با توجه به معانی بلند آن نسبت به خود، خدا و مخلوقات دیگر شناخت پیدا کنیم.
به طور کلی در اندیشه توحیدی، جهان هستی مخلوق خدای واحدی است که پیامبرانش را برای هدایت انسان فرستاده و پیامبران نیز اولیاء و اوصیاء خود را به ما معرفی کرده اند بنابراین هرچیزی که در این جهان سبب غفلت و دوری انسان از خدای واحد و فرستادگان و اولیائش شود شیطانی خواهد بود.
ازاین‌رو روز عرفه روز شناخت است، شناخت حق از باطل، خدا از شیطان، اولیاء خدا از اولیاء شیطان، پیروان خدا از پیروان شیطان، وعده های خدا از وعده های شیطان، گام های خدا از گام های شیطان و مسیرهای خدا از مسیرهای شیطان و هرکس در این روز شناخت خود را کامل کند می تواند راه سعادت را پیموده و از ضلالت و گمراهی نجات پیدا کند و به تعبیر امام صادق علیه السلام آمرزیده شود.
اگرچه امروزه وجود شبهه های زیاد و طولانی شدن غیبت امام عصر عجل الله فرجه الشریف، شناخت را برای انسان سخت کرده و اختلالاتی را در این مسیر به وجود آورده است اما هنوز هم دلایل روشنی برای پیدا کردن مسیر درست وجود دارد و برای یک انسان منصف کاملا واضح است که چه افراد و گروه هایی در این عالم هستی دغدغه خدا و راهنمایی بشر به سمت خدا را دارند و چه افراد و گروه هایی به دنبال منافع شخصی و جمعی خویش و غفلت انسان از خدا هستند.
