پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها | آیه ۲۳ سوره احزاب: «مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا» ؛ «در ميان مؤمنان، رادمردانى هستند كه بر سرِ عهدشان با خدا صادقانه ايستادند. برخى‌شان شهيد شدند و برخى منتظر شهادت هستند. اينان به‌هيچ‌وجه تغيير عقيده ندادند». آیه‌ای بس ژرف و پرمعناست که در این ایام مبارک رمضان، به عنوان یکی از سی آیه منتخب طرح ملی “زندگی با آیه ها” برگزیده شده است. این انتخاب، نشان از اهمیت والای این آیه در تبیین و ترویج آموزه‌های اصیل اسلامی دارد. این آیه شریفه، تصویرگر جامعه‌ای ایمانی است که در آن، مردانی نستوه و استوار، پیمان خود با خداوند را با تمام وجود پاس داشته‌اند. اینان، انسان‌هایی هستند که صدق و وفاداری را سرلوحه زندگی خود قرار داده و در راه تحقق آرمان‌های الهی، از هیچ کوششی فروگذار نکرده‌اند.
آیه، مؤمنان را به دو دسته تقسیم می‌کند: دسته‌ای که نحب و عهد و تذر خود را ادا کرده‌اند؛ یعنی به فیض شهادت نائل آمده و جان خود را در راه خدا فدا کرده‌اند. و دسته‌ای دیگر که همچنان “منتظر” این فیض عظیم هستند و با استقامتی مثال‌زدنی، در مسیر حق و حقیقت گام برمی‌دارند. نکته قابل توجه در این آیه، تعبیر “و ما بدلوا تبدیلا” است که بر ثبات قدم و عدم تغییر عقیده این مؤمنان راستین تأکید دارد. اینان، کسانی هستند که در طول زندگی خود، هیچ‌گاه از مسیر حق منحرف نشده و در برابر وسوسه‌ها و فتنه‌های گوناگون، استوار و پابرجا مانده‌اند. به امید آنکه با تدبر در این آیه شریفه و الگو قرار دادن این مردان خدا، بتوانیم گامی در جهت تحقق آرمان‌های والای اسلام برداریم.
آیه ۲۳ سوره احزاب، یک نقشه راه جامع برای رسیدن به خانواده مطلوب و جامعه‌ای آرمانی است. با عمل به این آیه، می‌توانیم جامعه‌ای بسازیم که در آن، افراد نسبت به سرنوشت خود و دیگران احساس مسئولیت می‌کنند، فرهنگ ایثار و شهادت را پاس می‌دارند، وحدت و همبستگی خود را حفظ می‌کنند، و در حفظ ارزش‌های اسلامی ثابت قدم هستند. این جامعه با تقویت ارزش های الهی و فرهنگ مقاومت و انتظار ، در پی احیای تمدن نوین اسلامی و زمینه‌ساز ظهور منجی موعود (عج) و برپایی حکومت جهانی عدل خواهد بود.
درس های آیه در سلوک فردی مسلمان
آیه ۲۳ سوره احزاب، گنجینه‌ای از پیام‌ها، درس‌ها و وظایف برای یک فرد مسلمان در زندگی فردی است. صداقت در عهد با خداوند، آمادگی برای فداکاری در راه خدا، انتظار شهادت، و ثبات قدم و عدم تغییر عقیده، چهار پیام این آیه شریفه است که مسلمان در قبال آنها وظایف دارد:
صداقت در عهد با خداوند: مهم‌ترین وظیفه یک مسلمان، صادق بودن در پیمانی است که با خداوند بسته است. این پیمان، شامل ایمان به خدا، اطاعت از اوامر الهی و دوری از نواهی است. صدق در عهد، تنها به زبان نیست، بلکه باید در عمل نیز تجلی پیدا کند. یک مسلمان باید در تمام ابعاد زندگی خود، صداقت و راستی را رعایت کند. بررسی و بازبینی مستمر اعمال و رفتار خود برای اطمینان از تطابق آنها با دستورات الهی، تلاش برای رفع هرگونه ریا و نفاق از زندگی و پایبندی به انجام واجبات و دوری از محرمات وظایف سه گانه در این راستاست.
آمادگی برای فداکاری در راه خدا: یک مسلمان باید همواره آماده فداکاری در راه خدا باشد. این فداکاری می‌تواند شامل جان، مال، وقت، و یا هر چیز دیگری باشد که در راه رضای الهی مورد نیاز است .فداکاری در راه خدا، نشانه عشق و ایمان واقعی به اوست. کسی که حاضر به فداکاری در راه خدا نیست، در واقع در ایمان خود دچار تردید است. وظیفه مسلماناین است که همواره روحیه ایثار و از خودگذشتگی در خود تقویت کند. آماده‌سازی خود برای هرگونه فداکاری در راه خدا، در صورت لزوم حفظ کنند و کمک به نیازمندان و مستمندان را، به عنوان بخشی از فداکاری در راه خدا داشته باشد.
انتظار شهادت: یک مسلمان مجاهد باید همواره منتظر شهادت در راه خدا باشد. این انتظار، نباید به معنای دست کشیدن از زندگی و فعالیت‌های روزمره باشد، بلکه باید به معنای آماده بودن برای جان‌فشانی در راه خدا، در صورت فرا رسیدن زمان آن باشد. شهادت، بالاترین درجه کمال برای یک مسلمان است. کسی که با شهادت از دنیا می‌رود، به دیدار خداوند می‌شتابد و در جوار رحمت او، متنعم می‌شود. لذا آرزوی شهادت در راه خدا، تلاش برای کسب آمادگی‌های لازم برای شهادت، از جمله آمادگی جسمی، روحی و معرفتی و پیروی از سیره شهدا و الگو قرار دادن آنها در زندگی، رهگشای منتظران شهادت است.
ثبات قدم و عدم تغییر عقیده: یک مسلمان باید در مسیر حق و حقیقت، ثابت قدم باشد و هیچ‌گاه از عقیده خود دست نکشد. مسلمان ا نباید در برابر وسوسه‌ها و فتنه‌های گوناگون، تسلیم شود چراکه ثبات قدم، نشانه ایمان قوی و راسخ است. کسی که در مسیر حق ثابت قدم نباشد، به آسانی فریب شیطان را می‌خورد و از راه راست منحرف می‌شود. برای این منظور تقویت ایمان و یقین خود به خداوند و آموزه‌های اسلامی، دوری از هرگونه شک و تردید در دین، مقابله با وسوسه‌ها و فتنه‌هایی که سعی در انحراف انسان از مسیر حق دارند، از وظایف فردی و سلوکی یک مسلمان است.
از این روی، آیه الهی یک دعوتنامه به تک تک مسلمانان برای داشتن یک زندگی ایمانی، صادقانه، فداکارانه و استوار است. این آیه، به مسلمانان یادآوری می‌کند که هدف از زندگی، لذت بردن از دنیا نیست، بلکه تلاش برای رسیدن به رضایت خداوند و سعادت اخروی است و چه خوب است که در نهایت با شهادت در راه خدا همراه باشد.
آموزه های اجتماعی و تمدنی آیه
این آیه نورانی، با وجود تمرکز بر مجاهدت و فداکاری، درس‌های ارزشمندی نیز در حوزه خانواده دارد. این درس‌ها با تأمل در مفهوم صدق، عهد، انتظار و ثبات قدم از آیه دریافت می شود. آیه به خانواده‌ها یادآوری می‌کند که برای داشتن یک زندگی سعادتمند، باید به اصول صداقت، فداکاری، امیدواری و ثبات در ایمان و عقیده پایبند باشند. این اصول، همان عواملی هستند که باعث می‌شوند خانواده، به یک پناهگاه امن و با معنویت برای اعضای خود تبدیل شود.
این آیه از سوره احزاب، افزون بر ابعاد فردی و خانوادگی، دارای پیام‌ها و آموزه‌های بسیار مهمی در حوزه اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی نیز هست. مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مشارکت در سرنوشت جامعه، مبارزه با فساد و بی‌عدالتی در جامعه، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، حفظ وحدت و همبستگی اجتماعی، و ثبات قدم در حفظ ارزش‌های اسلامی از درس ها و آموزه های این آیه ارزشمند است. این آموزه‌ها، به تقویت همبستگی اجتماعی، ارتقای فرهنگ ایثار و شهادت، و حفظ ارزش‌های اسلامی کمک می‌کنند. به طور خلاصه، آیه ۲۳ سوره احزاب، یک نقشه راه است برای ساختن یک جامعه اسلامی نمونه، جامعه‌ای که در آن، افراد نسبت به سرنوشت خود و دیگران احساس مسئولیت می‌کنند، فرهنگ ایثار و شهادت را پاس می‌دارند، وحدت و همبستگی خود را حفظ می‌کنند، و در حفظ ارزش‌های اسلامی، ثابت قدم هستند.
آیه ۲۳ سوره احزاب، نقشی اساسی و الهام‌بخش در احیای تمدن اسلامی ایفا می‌کند. این آیه، با ارائه تصویری از مؤمنان راستین و ویژگی‌های برجسته‌شان، بستری برای بازسازی تمدن اسلامی بر پایه ارزش‌های اصیل فراهم می‌سازد. برخی از نقش‌آفرینی‌ها و تأثیرات این آیه در احیای روحیه جهادی و تلاش برای اعتلای اسلام، ارائه یک الگوی موفق از جامعه اسلامی، بازسازی اخلاق و معنویت در جامعه، ایجاد الگویی برای رهبری و مدیریت جامعه هویدا می شود. نقش تمدنی آیه در این زمینه، ارائه یک چشم‌انداز روشن از آینده تمدن اسلامی، مبتنی بر ارزش‌های اصیل و تعالیم الهی است. آینده ای که با تلاش برای ایجاد جوامعی عادلانه، پیشرفته، و معنوی، تحقق پیدا می کندکه در آنها، ارزش‌های اسلامی، در تمام ابعاد زندگی، تجلی پیدا می کند. بنابراین، آیه ۲۳ سوره احزاب، یک چراغ راه است برای احیای تمدن اسلامی. این آیه، با ارائه الگوهای رفتاری و ارزشی، به مسلمانان کمک می‌کند تا تمدنی نوین بر پایه اصول و ارزش‌های اسلامی بنا کنند و در جهان، نقش مؤثرتری ایفا نمایند.
الهام بخش در فرهنگ مقاومت و انتظار فرج
آیه ۲۳ سوره احزاب، نقشی محوری و الهام‌بخش در شکل‌گیری و تقویت فرهنگ مقاومت و جبهه مقاومت اسلامی ایفا کرده است. این آیه، با تجلیل از مؤمنانی که به عهد خود با خدا وفا کردند و در راه دفاع از حق و عدالت جان‌فشانی نمودند، مبنایی ارزشی و ایدئولوژیک برای مقاومت در برابر ظلم و استکبار فراهم می‌کند. در اینجا به برخی از نقش‌ها و تأثیرات الهام‌بخش این آیه در این زمینه اشاره می‌شود: الهام‌بخشی برای فداکاری و ایثار و شهادت طلبی در راه مقاومت، تقویت باور به پیروزی نهایی، ایجاد یک هویت مشترک برای رزمندگان مقاومت، ترویج ارزش‌های اسلامی در جبهه مقاومت، مشروعیت‌بخشی به مقاومت در برابر ظلم از این آموزه های الهام بخش فرهنگ مقاومت اسلامی در مقابله با استکبار جهانی و صهیونیسم بین الملل است. بنابراین، آیه ۲۳ سوره احزاب، یک منبع الهام‌بخش برای جبهه مقاومت اسلامی است. این آیه، با ارائه الگوهای رفتاری و ارزشی، به رزمندگان مقاومت کمک می‌کند تا در راه دفاع از حق و عدالت، ثابت قدم بمانند و به پیروزی نهایی دست یابند.
آیه ۲۳ سوره احزاب در فرهنگ انتظار و زمینه سازی ظهور منجی موعود (عج) نقش و جایگاه ویژه‌ای دارد. این آیه، با ارائه تصویری از مؤمنانی که به عهد خود با خدا وفا کرده و در انتظار تحقق وعده‌های الهی ثابت قدم هستند، مفاهیم کلیدی انتظار را تبیین و تقویت می‌کند. تبیین مفهوم انتظار فعال و سازنده، تقویت روحیه صبر و استقامت در دوران غیبت، ارائه الگویی برای یاران و زمینه سازان ظهور، ایجاد امید به آینده روشن، ترویج فرهنگ انتظار در جامعه از آموزه های الهام گرفته از این آیه نورانی است. بنابراین، آیه ۲۳ سوره احزاب، یک راهنمای جامع برای منتظران ظهور (عج) است. این آیه، با تبیین مفاهیم کلیدی انتظار، ارائه الگو، و تقویت روحیه امید، به زمینه سازی برای ظهور منجی موعود (عج) کمک می‌کند.
در جمع بندی گفتنی است؛ آیه ۲۳ سوره احزاب، فراتر از یک آیه، یک منشور جامع و الهام‌بخش برای حرکت در مسیر تعالی فردی و اجتماعی، و زمینه‌سازی برای ظهور منجی موعود (عج) است. این آیه، با تجلیل از مؤمنانی که به عهد خود با خدا وفا کردند و در راه دفاع از حق و عدالت جان‌فشانی نمودند، اصول و ارزش‌هایی را ترسیم می‌کند که برای ساختن جامعه‌ای نمونه، احیای تمدن اسلامی، تقویت جبهه مقاومت، و آماده‌سازی برای ظهور، ضروری هستند. آموزه های متعالی چون وفای به عهد و مسئولیت‌پذیری، ایثار و فداکاری و شهادت طلبی، امید و انتظار فعال، ثبات قدم و استقامت، وحدت و همبستگی از نقاط کلیدی و تأثیرات محوری آیه است.
آیه می تواند نقش‌های کلیدی در حوزه‌های مختلف سبک زندگی اسلامی ایفا کند. با الهام‌بخشی برای بازسازی اخلاق و معنویت، تقویت روحیه جهادی، و ارائه الگویی برای رهبری و مدیریت جامعه دراحیای تمدن اسلامی نقش سازنده دارد. با الهام‌بخشی برای ترویج فداکاری و ایثار، تقویت باور به پیروزی نهایی، ایجاد هویت مشترک، ترویج ارزش‌های اسلامی، و مشروعیت‌بخشی به مقاومت در تقویت جبهه مقاومت اسلامی ایفای نقش می کند. یکی از نقش های آیه در زمینه سازی ظهور منجی موعود (عج) است. تبیین مفهوم انتظار فعال، تقویت روحیه صبر و استقامت، ارائه الگویی برای یاران و زمینه سازان ظهور، ایجاد امید به آینده روشن، و ترویج فرهنگ انتظار در جامعه اسلامی ، نقشی است که آیه در فرهنگ انتظار و زمینه سازی ظهور ایفا می کند.
محمدباقر مشکاتی
