پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها_ حسین حسنی: بصیرت یکی از مفاهیم سیاسی کلیدی در فرهنگ لغت اسلامی است که نه تنها به خواص بلکه به عموم مردم توصیه شده است تا با افزایش دانش و آگاهی خود از حقایق جهان، خود را به آن مجهز کنند و از آسیب ها و گمراهی ها نجات پیدا کنند.
واژه بصیرت که از ریشه بصر که قوه بینایی است گرفته شده است در واقع به معنای بینایی دل و آگاهی یافتن نسب به مواضع حق و باطل است، چنانکه امام باقر عليه السّلام فرمودند «كور نيست مگر آن كس كه كوردل باشد، همانا چشم ظاهر نيست كه دچار كورى مى‌شود بلكه آن دلهائى كه در سينه‌ها است از بصيرت كور ميگردد»( من لا يحضره الفقيه – ترجمه؛ ج۲، ص: ۳۴)
همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند کسی که در اعمال و عبادات خود بصیرت نداشته باشد مانند کسی است که از بیراهه می رود و هرچه سریعتر در این مسیر حرکت کند بیشتر از مقصد فاصله می گیرد.
خداوند نیز در آیه ۱۶ سوره رعد می فرماید «مگر می شود فرد نابینا با فرد بصیر یکی باشند؟» مگر مى‌شود ظلمت با نور يكسان باشد؟ جهل، كورى و ظلمت است؛ و علم، بصيرت و نور است. نمی شود نور را با ظلمت، و نابينائى را با بينائى مساوی دانست.
آیات و روایات فراوانی به اهمیت بصیرت اشاره و مردم را دعوت به فراگیری بصیرت و آگاهی کرده است و این خود یکی از نشانه های حقانیت اسلام است که از دانش و آگاهی مردم هراسی ندارد زیرا حقایق اسلام مانند نوری است که در کنار هر چیز دیگری قرار گیرد درخشش خود را از دست نمی دهد مردم در صورت آگاهی نسبت به آن به آن گرایش پیدا می کنند.
خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر می فرماید « قُلْ هٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللّٰهِ عَلىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي، وَ سُبْحٰانَ اللّٰهِ وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛ بگو اين راه من است، من و كسانى كه از من پيروى كردند از روى بصيرت شما را بخدا دعوت مى‌كنيم، و منزه است خدا، و من از مشركان نيستم.»
یکی از خطراتی که جامعه مسلمین را تهدید می کند خطر التقاط و مخلوط شدن حق و باطل است ؛ امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه خطر التقاط را گوشزد مى‌كند و می فرماید « بايد حقايق به گونه‌اى بيان شوند كه مردم، خود حق را از باطل تشخيص دهند و در نتيجه به انحراف و جنگ و خونريزى كشيده نشوند. اگر باطل از درآميختن باحق تفكيك و خالص شود، بر كسانى كه حق جو باشند، مخفى نمى‌ماند و اگر حق هم از آرايه‌هاى باطل جدا شود، حق كاملًا آشكار شده، زبان مردم دربارۀ اينكه حق كجاست، بسته مى‌شود و عليه حق چيزى نمى‌توانند بگويند.
ولى هرگاه عده‌اى، نيمى از مطالب حق و نيمى از باطل را گرفته، در هم مخلوط كنند، شيطان و انسانهاى قدرت‌طلب بر پيروان خود مسلّط مى‌گردند (مانند جريان حكميّت در صفين) و تنها كسانى كه از طرف خداوند سابقۀ نيكو به آنان داده شده، به خاطر ايمان و عمل صالح نجات پيدا مى‌كنند.» حضرت در ادامه همین بیانات می فرمایند پرچم حقیقی اسلام را جز افرادیک ه اهل بصیرت، صبر و علم به مواضع حق باشند نمی توانند حمل کنند.» (جهاد در آينه روايات؛ ج۱، ص: ۸۵)
امیرالمؤمنین در جای دیگری می فرمایند «از حقوق شما بر من اين است كه هيچ سرّى را از شما مخفى نكنم و آن را با شما در ميان بگذارم. ارائۀ اخبار و اطلاعات به افراد تحت امر موجب بصيرت بيشتر و احساس مسئوليت نيروها مى‌شود و از سوءظن افراد به فرماندهان جلوگيرى مى‌كند و از سويى ديگر فرماندهان از اين ديدگاه مزيت خاصى ندارند كه اخبار را در انحصار خود نگه دارند.» آری این همان رویه ای است که امروز رئیس جمهور کشور نیز به آن اشاره دارد که باید برای مردم توضیح داد که چه در کشور می گذرد تا اخبار کشور را از محرمانگی خارج شود و موجب بصیرت بیشتر مردم شود.
امام جامعه شاخص بصیرت است
در اسلام بصیرت در همه شئون زندگی انسان لازم است و هر کدام از اعمال انسان به ویژه اعمال سیاسی باید از روی بصیرت باشد به طوری که پیامبر فرمودند «کسی که عملی را بدون بصیرت انجام دهد فسادش بیشتر از اصلاحش است» و این کار بسیار دشواری است. اما برای آسان سازی عمل به این مسئولیت خطیر و سنگین یک شاخص وجود دارد که اگر انسان آن شاخص را به درستی بشناسد سایر اعمالش نسبت به همان شاخص تنظیم خواهد شد و آن شاخص چیزی جز شناخت امام و رهبر الهی جامعه و به دنبال آن اطاعت از او نیست.
آری ریشه بصیرت در امام شناسی است و تمام تلاش انسانی که به دنبال عمل بصیرانه است باید ابتدا به سمت شناخت صحیح امام جامعه معطوف شود و اگر این شناخت به درستی و بر اساس حجت های ظاهری(آیات و روایات) و باطنی( عقل) انجام شود با اطاعت و پیروی از امام سایر اعمال انسان نیز بصیرانه خواهد شد.
از این جهت است که مسأله غدیر اهمیت پیدا می کند و خداوند در پی ابلاغ ولایت و امامت امیرالمؤمنین در روز غدیر بشارت به اکمال دین و اتمام نعمت می دهد. امام شناسی به قدری اهمیت دارد که حضرت زهرا سلام الله علیها پس از پیامبر هرچه داشتند را در این راه فدا کردند تا مردم امام بر حق خود را بشناسند و از او پیروی کنند تا در سایه اطاعت از ولی خدا اعمالشان بصیرانه شود.
بنابراین شناخت امام به تنهایی کافی نیست بلکه تبعیت از امام و گوش به فرمان امام بودن است که اهمیت دارد؛ وگرنه نتیجه آن می شود مانند جریان حکمیت در جنگ صفین که امیرالمؤمنین علیه السلام از رزمندگان خود گله کردند که «اطاعتم نكرديد و از روی بی بصیرتی ابوموسى اشعرى كه جنگ را فتنه مى‌دانست را به‌جاى عبدالله بن عباس انتخاب كرديد» و شد آنچه نباید می شد.
امام شناسی در عصر حاضر نیز همین ویژگی را دارد و اگر به درستی امام جامعه را بشناسیم و از او تبعیت کنیم اعمال ما بصیرانه خواهد شد و این بصیرت سبب رونق در امور و گشایش و پیشرفت خواهد شد. همان کاری که مردم بصیر ایران در ۹ دی ماه ۱۳۸۸ به درستی انجام دادند و پس از این که ماهیت فتنه با تعرض نسبت به عزاداران سید الشهدا علیه السلام برایشان روشن شد به حمایت از نظام و رهبری برخاستند و حماسه ای ماندگار را خلق کردند.
۹ دی نماد بصیرت مردم انقلابی عصر حاضر است که شاخص حق را به درستی تشخیص دادند و با حمایت از ولایت فقیه نقشه های شوم دشمن را نقش بر آب کردند.
