پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام؛ روزه، شرف بخش است و حس دگر دوستی را زنده می‌کند همچنان که در روایات آمده است: روزه واجب شد تا فقیر و غنی یکسان باشند. روزه، برای عده‌ای داروی تلخ است و برای بعضی دیگر یک دوای درد و آلام روح و جسم!
آن‌ها که از این ماه خدا خوشحال هستند یقیناً ثواب و پاداش روزه‌داری‌ها و لحظه‌های ماه رمضان را درک می‌کنند. لحظه‌هایی که رسول خدا در آستانه رمضان در خطبه شعبانیه فرمودند: نفس کشیدن و خواب شما نیز در این ماه عبادت است.
آنان حس می‌کنند که شر مزاحم‌ها کم شده است و شیاطین در بند هستند. حس می‌کند برای رفیع‌تر شدن درجات و برای آزادی از آتش دوزخ و برای بهشتی شدند بندگان، اتفاقاً خدا به دنبال بهانه است! پس انجام اعمال خیر برایشان راحت‌تر شده است. این‌گونه افراد از ماه‌های گذشته، خود را برای این ماه آماده کرده و انتظارش را می‌کشیدند. روزه برای آن‌ها بیگانه نیست و چون مشتاقانه در انتظار آن بودند پس این ماه برای آن‌ها سنگین نیست و ماه رمضان را همچون داروی شیرین هضم و جذب می‌کند.
اما عده‌ای که به پر خوردن و خوابیدن عادت کردند و در ماه‌های دیگر سال در طاعت‌ها کوشا نبودند و حق‌الله را رعایت نکردند از ماه رمضان لذت نمی‌برند و ممکن است آن‌چنان‌که باید هضم و جذبی معنوی نداشته باشند؛ و البته احتمالاً از این شافع و مشفع بی‌خبر یا غافل هستند! لذا باید آن‌ها را متنبه و متذکر نمود بلکه خوش‌عاقبت شوند و ضرر نکنند.
در این میان به ضمیر پاک کودکان را که نگاه می‌کنیم، اگر اندکی با زیبایی‌های رمضان آشنایی داشته باشند، می‌بینیم که شادمانی‌شان از بزرگ‌سالان برای رمضان بیشتر است! پس به عقل کوچک کودکان نگاه نکنیم بلکه به فطرت پاک آن‌ها نگاهی بیندازیم.
کسانی که خوشحالی و شادمانی کودکان در ماه رمضان را نادیده می‌گیرند و یا به آن اهمیت نمی‌دهند باعث می‌شوند که آن کودکان زمانی که بزرگ‌تر شدند به روزه‌داری آن‌گونه که شایسته است توجه نکنند! و حتی ممکن است کم‌کم غفلت سراغشان آید و ازجمله کسانی شوند که پیامبر به ایشان تذکر دادند: رمضان نزد خدا برتر از ماه‌های دیگر است. نکند زندگی‌تان در این ماه با دیگر ایام یکسان باشد.
لازم است فرزندانمان حس کنند که ماه رمضان زندگی متفاوت و البته جذاب‌تر است. لازم است خاطره‌های خوشی از رمضان در ذهن و دل داشته باشند. برای این موضوع به نکات زیادی می‌توان توجه نمود و پیشنهادات زیادی وجود دارد. در ادامه اشاره‌ای به بخشی از این نکات و پیشنهادات خواهد شد به امید اینکه مؤثر واقع شود.
– کودکان حُسن روزه‌داری و قُبح روزه‌خوری را شاید آن‌طور که باید نمی‌فهمند اما آن‌ها کارهای جمعی را دوست دارند! اگر آن‌ها را بدون تحمیل و فشار آوردن با لذت شب‌زنده‌داری‌های رمضان، حس و حال معنوی و جذاب سحر، لذت شرکت در مهمانی‌های افطار و… آشنا کنیم و بفهمند این فعالیت‌های جمعی برای رمضان و برای روزه‌داری است محبت رمضان در دلشان بیشتر خواهد شد.
– این ایام در طول روز چیزی نمی‌خورند و به برخی آداب بیش‌ازپیش ملتزم هستند و البته از این حال راضی و خرسند هستند!
– در و مادر از خاطرات کودکی خود و اولین روزه‌داری‌ها در آن دوران که تجربه‌اش کردند برای کودکان خود بگویند و از فرزندان نیز بخواهند اولین روزه را در ذهن و خاطرات خود ثبت کنند.
– سعی شود برنامه روزانه فرزندان در ماه رمضان با دیگر ماه‌های سال متفاوت باشد مثلاً دیرتر خوابیدن شب یا حتی بیدار بودن تا سحر برایشان آزاد باشد ولو به دیدن کارتون یا رفتن به پارک یا اماکن مذهبی بگذرد! و از آن‌طرف در طول روز فعالیت‌های انرژی بر کمتر باشد.
– هرچند ممکن است گرسنگی و تشنگی به والدین فشار آورد اما حتماً مراقبت شود گفتار و رفتار و تعامل با کودکان در ماه رمضان نه‌فقط بد نشود که عاطفی‌تر از ماه‌های دیگر سال هم باشد خصوصاً اگر کودک دختر بود. این به خاطر عوالم درونی و ذهنی آن‌هاست.
– فرزندان در انتخاب نوع سحری و افطاری و حتی محل خوردن آن مشارکت داده شوند و از آن‌ها نظرخواهی شود.
– به کمیت و کیفیت افطاری و سحری‌های فرزندان و غذاهای فرعی توجه ویژه شود و با اصل تجاهل و تغافل و نادیده گرفتن میان وعدها در طول روز از آن‌ها مراقبت کنید.
– ارزش‌های اخلاقی همچون وفای به عهد و ایثار و راز داری و راست‌گویی وامانت داری و حفظ زبان از خطاها با لحن خوب و محبت‌آمیز به کودکان در ماه رمضان آموزش داده شود.
– نماز و قرآن که مکمل روزه‌داری هستند و مسجد رفتن را در رمضان بهتر می‌توان به کودکان آموزش داد چون مساجد در این ایام فعال‌تر و حال هوای بهتری نسبت به دیگر ایام سال دارند.
– عیبی ندارد اگر کودکان حس کنند روزه‌داری چیزی شبیه یک بازی است که خدا آن را دوست دارد!
– چه خوب است اگر کودکان تشویق به مشارکت در کارهای خیرخواهانه در ماه رمضان شوند و از آن‌ها خواسته شود که به فقرا و نیازمندان کمک کنند حتی اگر هم شده با پخش یک جعبه کوچک خرما و دادن لیوان شربت و چای در مسجد محله و یا… احساس مؤثر بودن کنند.
– مسابقه و پاداش و دوری از تنبیه یک روش بسیار خوب برای انگیزه سازی است و مثلاً خوب است اگر دفترچه‌ای با عنوان «کارهای خوب من در ماه رمضان» برای آن‌ها تهیه شود.
– داستان‌های کودکی بزرگان را برای آن‌ها نقل شود تا الگو بگیرند و از صبر و تحمل سختی‌ها در زندگی گفته شود.
– با کودکان و جلوی آن‌ها از گرما و تشنگی و گرسنگی و… شکایت نکنیم. خود نیز بیاموزیم که صبر بر طاعت‌ها لذت‌بخش و موجب مصونیت از صبر بر عذاب‌ها است!
– یک ساعت زنگ‌دار و سجاده و قرآن مخصوص جیبی به فرزندان هدیه شود تا خودشان برای همراه شدن با خانواده در سحرهای فوق‌العاده رمضان بیدار شوند و به آن عادت کنند.
– برای کودکان ارزش قائل شده و به سؤال‌هایشان درباره ماه رمضان و نماز و دین باحوصله پاسخ داده شود و یا اینکه آن‌ها را با احترام نزد شخصی قابل‌اعتماد مثل روحانی مسجد ببریم تا به سؤال‌هایشان پاسخ دهند.
– در این ماه به فرزندان خود خوش‌نیتی و یتیم‌نوازی و احترام به همسایگان و کاشت نهال و… را آموزش دهیم.
– اگر کودک در ماه‌های قبل ماه رمضان خطاهایی داشته است در این ماه مخصوصاً در شب‌های قدر او را بخشیده و به او گفته شود که تو را بخشیدم! و البته از او نیز بخواهیم که دعا کند تا خدا از خطاها و تقصیرات پدر و مادرش چشم‌پوشی کند.
– عیدی روز عید فطر باید جدی گرفته شود. در روز عید فطر با آنچه کودکان دوست دارند و با هدیه‌ای ویژه از آن‌ها قدردانی شود. حتی اگر کم‌کاری کرده باشند!
یقیناً ده‌ها و بلکه صدها نکته برای هرچه بیشتر نمایاندن جذابیت‌های رمضان برای فرزندان وجود که هر پدر و مادری با فکر کردن و خلاقیت به خرج دادن می‌توانند به آن‌ها برسند. آنچه مهم است این است که در این ماه زیبای خدا برای فرزندان دلبندمان خاطرات زیبا بسازیم تا آن‌ها نیز از لذت‌های ماه مهمانی خدا بیشتر بهره بگیرند.
یادمان نرود که فرزندان اگر در برابر خدا نافرمان باشند قطعاً در برابر پدر و مادر خویش به جسورتر می‌شوند و اگر با فرامین خداوند مأنوس باشند قطعاً با خانواده نیز مأنوس‌تر خواهند بود چراکه از مهم‌ترین دستورات خداوند احسان به والدین است.
محمد ادریسی
