پایگاه خبری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه علیها السلام: بر اساس آنچه از آموزه های دینی و معارفی برداشت می شود بنیان خلقت مخلوقات همگی بر اساس رحمت واسعه خالق بوده و تمامی موجوداتی که در این دایره خلقت گنجانده شده اند هر یک بر اساس حکمت متعلقه خداوند از این رحمت بهره مند هستند.
آنچه که می تواند زیبایی این مقوله را در انظار و اذهان مضاعف کند، دقت در چگونگی و واکاوی رحمت الهی نسبت به مخلوقات و قیاس آن نسبت به رحمت بندگان به هم نوعان است که می تواند اثرات مهمی را در پی داشته باشد و راه گشای بسیاری از امور معرفتی شود.
وقتی در عرف سخن از رحمت به معنای عام اجتماعی می شود، متبادر به ذهن این است که شخص دچار نقصان و یا کمبودی شده که نیاز به رحم و توجه دیگران دارد و آنچه استنباط می شود به معنای ترحم کردن به زیر دستان و یا هم نوعان است که البته در نوع خود امری حسنه بوده و نشان از امری انسانی است که رضای خداوند را در پی دارد اما زمانیکه سخن از رحمت الهی به میان می آید کاملا اساس مساله فرق خواهد کرد چرا که وقتی صفت رحمت به خداوند نسبت داده شود به معنای افاضه وجود به مخلوقات و موجودات خواهد بود.
در قرآن کریم نزدیک به ۳۰۰ آیه و در لسان روایات نیز به صورت گسترده از رحمت الهی سخن به میان آمده که خود نشان دهنده این است که رحمت الهی از همان بدو خلقت شامل مخلوقات شده و حتی تا قیامت هم ادامه خواهد داشت به طوریکه رحمت الهی در قیامت بیش از رحمت الهی در دنیاست، و خداوند رحمت را بر خود واجب کرده و در قرآن کریم آمده «كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ» (۱) :پروردگار شما رحمت را برخود واجب کرده است.
همچنین در سوره اعراف آمده است «َرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ»(۲) : رحمت من همه چیز را فرا گرفته است.
لذا یکی از بزرگترین گناهان، ناامیدی و مایوس شدن از رحمت الهی است.( لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا)(۳) : از رحمت خداوند نا امید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد..
رحمت الهی بر دو نوع عام و خاص استوار است که رحمت عام از قبیل رزق و روزی، آب، تابندگی آفتاب، بارش باران، وجود اکسیژن و…شامل حال تمامی مخلوقات می شود و همه موجودات از آن ها بهره مند هستند و خداوند به صراحت در قرآن کریم آورده است «وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِی الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا»(۴) : و هیچ جنبنده ای در زمین نیست جز آنکه رزقش به عهده خداست.
اما رحمت خاص همانطور که از اسمش پیداست، یک رحمت خاص و ویژه برای بندگانی است که بتوانند با انجام اعمالی که مورد توجه خداوند است این رحمت را کسب کنند و خود را در مسیر الطاف الهی قرار دهند لذا جاذبه های رحمت الهی و عوامل کسب رحمت خاص در لسان آیات و روایات به طور مفصل ذکر شده است که توجه به آن ها می تواند انسان را در مسیر این الطاف ویژه رحیمیه قرار بدهد به طوریکه خداوند در قرآن کریم متذکر شده است که به جای جمع کردن اموال و کسب امور دنیوی به دنبال کسب رحمت الهی باشید که این رحمت بهترین چیز است. (رَحْمَتُ رَبِّکَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ) (۵) رحمت پروردگار تو از آنچه آنان می اندوزند بهتر است.
بررسی چند مورد ازعوامل و جاذبه های رحمت الهی:
1-استغفارو توبه: «لَولا تَستَغفِرونَ اللّهَ لَعَلَّكُم تُرحَمونَ»(۶) : چرا استغفار نمی کنید، باشد که مورد رحمت خدا واقع شوید.
یکی از عوامل و راه های جذب رحمت الهی توبه از گناهان و استغفار و اظهار ندامت واقعی به درگاه الهی است که می تواند ظرف وجودی انسان و صفحه سیاه قلب را صیقل داده و طهارت ظاهری و باطنی را برای انسان به ارمغان بیاورد و شخص را برای قرار گرفتن در معرض نسیم رحمت خاص الهی آماده کند.
اگر انسان که از گذشته سیاه خود توبه واقعی کند و دستان خالی خود را به سمت آسمان بلند نماید به یقین مشمول رحمت خاص خداوند می شود و از الطاف خفیه و جلیه پروردگار بهره مند و محبوب خالق خواهد شد.( اِنَّ اللهَ يُحِبُ التَوّابِينَ )(۷): همانا خدا توبه کنندگان را دوست دارد.
2- رحم بر مخلوقات: نبی گرامی اسلام که خود رحمه للعالمین است در این زمینه می فرماید: «اِرحَم مَن فِی الاَرضِ یَرحَمکَ مَن فِی السَماء»(به اهل زمین رحم کن تا اهل آسمان به تو رحم کنند).(۸)
کسی که در زندگی محدود دنیوی خود نتواند به این مساله برسد که باید با زیر دستان و هم نوعان خود به مثابه یک انسان رحمانی رفتار کند و رحمت محدود خود را شامل مخلوقات نماید نباید انتظار داشته باشد که رحمت خاص الهی نصیبش شود چرا که وقتی خداوند شاهد و ناظر این باشد که این مخلوق با دیگر مخلوقات با دیده و رفتار انسانی و الهی رفتار می کند بالتبع الطاف خاصه خودش را شامل آن فرد می کند.
3- صبر و بردباری در مقابل مصائب و مشکلات: «وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ، الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعونَ، أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ» (۹) : و بشارت ده به استقامت کنندگان! آنها که هر گاه مصیبتى به ایشان مىرسد، مىگویند: «ما از آنِ خدائیم و به سوى او باز مىگردیم!» اینها، همان ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده.
خویشتن داری و صبر در برابر مصائب و مشکلات و امتحان های الهی رمز به دست آوردن رحمت خاص الهی برای بندگان مومن است.
——————————————–
۱- انعام /۵۴
2- اعراف /۱۵۶
3- زمر /۵۳
4- هود /۶
5- زخرف /۳۲
6- نمل /۴۵
7- بقره /۲۲۲
8- من لایحضره الفقیه- ج ۴ ص ۳۷۹
9- بقره /۱۵۷-۱۵۵
