به گزارش پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله علیها، وحدت و انسجام درونی در هر جامعه ای از مهمترین مؤلفه های قوام و ترقی آن جامعه است که در کنار تولید قدرت سبب افزایش کارامدی درونی و بازدارنده مخاطرات بیرونی خواهد بود.
پیامبران الهی نیز در طول تاریخ همواره مردم را به وحدت در عقیده و عمل دعوت می کردند و ندای توحید سر می دادند و از اختلاف و تفرقه بر حذر می داشتند که این اصل مهم در صدر اسلام نیز یکی از مهمترین استراتژی‌های پیامبر صلوات الله علیه برای تشکیل جامعه و تمدن اسلامی بود و پیامبر اسلام با ایجاد وحدت میان قبائل و طوایف مختلف نه تنها توانستند بین مسلمانان دوستی و محبت را جایگزین دشمنی های صد ها ساله کنند بلکه این وحدت عاملی برای گسترش و جهانی شدن اسلام در مدت کوتاهی شد.
قرآن نیز در آیات مختلف مسلمانان را دعوت به وحدت کرده است و می فرماید « به ریسمان خدا چنگ بزنید و متفرق نشوید» (۱۰۳ آل عمران) و در جای دیگر نسبت به تفرقه و نزاع در جامعه هشدار داده است و می فرماید «منازعه نکنید تا سست شوید و قدرت شما از بین برود» (۴۶ انفال) بنابراین وحدت باید یک مسئله دینی و اسلامی تلقی شود و این گونه نباشد که هر کشور و یا فرقه اسلامی بنا بر مصلحت خود به دنبال اتحاد با سایرین باشد بلکه باید کشورهای مسلمان به خاطر اسلام با هم به وحدت برسند و اتحاد ایجاد کنند.
مقام معظم رهبری هم در این زمینه می فرمایند «وقتِ آن رسیده است که دنیای اسلام به خود آید و اسلام را به عنوان صراط المستقیم الهی و راه نجات انتخاب کند و در آن، با استحکام قدم بردارد. وقت آن رسیده است که دنیای اسلام، اتّحاد خود را حفظ کند و در مقابل دشمن مشترکی که همه گروههای اسلامی، آسیب آن دشمن را دیده‌اند – یعنی استکبار و صهیونیسم – به طور متّحد بایستد، شعارهای واحدی بدهد، تبلیغ واحدی بکند و راه واحدی را بپیماید.»
از این رو از آنجایی که پیامبر صلوات الله علیه و ائمه علیهم السلام الگو اسوه ما در زندگی هستند به نمونه هایی از سیره آنان در حفظ وحدت در جامع اسلامی اشاره می کنیم.
رسول گرامی اسلام با آمدن به مدینه و پایه گذاری حکومت اسلامی یکی از اولین اقداماتی که انجام داد بستن پیمان اخوت میان مهاجرین و انصار بود تا با ایجاد وحدت مانع نزاع میان مسلمانان شود و این رویه را همواره در سیره عملی آن حضرت مشاهده می کنیم. برای مثال در سپاه اسلام پس از بازگشت از غزوه بنی مصطلق در کنار چاه آبی به استراحت پرداختند. در حین استراحت میان جهجاه که غلام یکی از افراد سرشناس مهاجران بود با سنان که یکی از انصار بود اختلاف و درگیری پیش آمد و هر کدام قبیله خود را به یاری طلبید. پس از ازدحام جمعیت عبد الله بن اُبی که بعدها معلوم شد که منافق بوده به اختلاف دامن زد و خبر به رسول خدا رسید. پیامبر به محض این که این خبر را شنیدند دستور به حرکت سپاه دادند و حدود یک شبانه روز را راه رفتند بطوری که هنگام توقف همه سپا از فرط خستگی به خواب رفتند و دیگر مردم فرصت نکردند که به این مسأله وحدت شکن بپردازند و وقتی به مدینه رسیدند سوره منافقون بر پیامبر نازل شد.
امام علی علیه السلام نیز در رابطه با حفظ وحدت امت اسلامی در نهج البلاغه می فرمایند « لیس رجل احرص علی جماعه امه محمد(ص) و الفتها منی؛ هیچ انسانی نیست که برای وحدت امت پیامبر(ص) و دوستی بین آنها از من حریص‌تر باشد». همچنین امام علی(ع) در خطبه ۱۲۷ نهج البلاغه می فرماید « بهترین امت کسانی هستند که راه میانه را برگزیدند، پس همراه آنان باشید، همراه جماعت بزرگتر. زیرا دست خدا با جماعت است و از تفرقه حذر کنید، زیرا گروهی که تنها باشند طعمه شیطان اند؛ مانند گوسفندی که از گله جدا می افتد و گرگ او را می درد.» بنابراین با توجه به سیره حضرت علی علیه السلام پی به نگرش و توجه ویژه آن حضرت نسبت به مسئله وحدت می بریم که خود ایشان از سردمداران وحدت در جامعه اسلامی بودند.
همچنین سایر ائمه علیهم السلام نیز در میان عامه مردم (اهل تسنن) زندگی می کردند و با آنها رفت و آمد و تعامل داشته و شیعیان را به وحدت و پرهیز از تفرقه دعوت می کردند تا جایی که امام صادق علیه السلام می فرمایند «در نماز جماعت عامه شرکت کنید و به عیادت مریضانشان بروید و در تشییع جنازه آنها حاضر شوید…».
از طرف دیگر بزرگانی از اصحاب امام صادق علیه السلام از اهل سنت و یا سایر فرقه های اسلامی مانند زیدی بودند و از درس ایشان بهره می بردند و از ایشان حدیث نقل کرده اند که از جمله آنها می توان به سکونی، عبدالملک بن مروان شیبانی کوفی، فضیل بن عیاض بصری، ابوالبختری، سلیمان بن خالد زیدی، علی بن حسن بن فضال فتحی، نجاشی و دیگر بزرگانی که از ثقات حدیثی بوده اند و نشان می دهد که تا چه اندازه میان آنها و اهل بیت وحدت و مراوده علمی رواج داشته است.
از مالک بن انس (امام مذهب مالکی در اهل سنت) نقل شده که من بر جعفر بن محمد علیه السلام وارد می شدم و آن حضرت برای من متکا می گذاشت و نسبت به من قدر شناسی می کرد و می فرمود ای مالک من تو را دوست دارم و من از این سخن شاد می شدم و خدا را سپاس می گذاردم. همچنین صیرفی می گوید با حَکَم بن عتیبه که از رؤسای فرقه زیدیه بود نزد امام باقر علیه السلام بودیم و حضرت به او احترام می کرد و او در همین مجلس در مسئله ای بنای مشاجره گذاشت ولی امام بدون این که نسبت به وی تندی کند به فرزندش فرمود برو و کتاب علی علیه السلام را بیاور و آنگاه مطالب را از روی آن کتاب که او نیز به آن اعتراف داشت به وی نشان دادند. که این گونه برخوردهای پیامبر و اهل بیت علیهم السلام با پیروان فرقه های مختلف اسلامی نشان از رعایت اصل مهم وحدت در سیره ائمه علیهم السلام بوده که یک اصل استراتژیک در اسلام برای حفظ قدرت اسلام در برابر کفار و مستکبران جهان بوده است.
مقام معظم رهبری نیز در این رابطه می فرمایند «مراد ما از وحدت اسلامی، یکی شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست. میدان برخورد مذاهب و عقاید اسلامی و عقاید کلامی و عقاید فقهی، یک میدان علمی است؛ میدان بحث فقهی است؛ میدان بحث کلامی است و اختلاف عقاید فقهی و کلامی می‌تواند هیچ تأثیری در میدان واقعیت زندگی و در میدان سیاست نداشته باشد. مراد ما از وحدت دنیای اسلام، عدم تنازع است» و در جای دیگر نزاع و اختلاف را ابزاری برای دشمنان اسلام عنوان کردند و فرمودند که وحدت نه به عنوان یک مصلحت بلکه به عنوان یک امر استراتژیک اسلامی باید میان مسلمانان بر قرار شود.
بنابراین مسئله وحدت هم مورد تأیید پیامبران الهی و به خصوص پیامبر اسلام صلوات الله علیه است و و ریشه قرآنی دارد و هم سیره امامان علیهم السلام نیز به گونه ای بوده که بر وحدت میان جامعه اسلامی تأکید داشته اند و پیروان خود را به وحدت تشویق و ترغیب می کردند.
یادداشت: سید حسین حسنی
