به گزارش پایگاه خبری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، حجتالاسلام والمسلمین محمدهادی هدایت در محفل معارفی شب گذشته حرم مطهر بانوی کرامت، با تبیین جایگاه والای «ادب» در معارف اسلامی، آن را میراث ماندگار انسان و مهمترین سرمایه تربیتی در خانواده و جامعه دانست.
وی با استناد به حکمتهای نهجالبلاغه گفت: امیرالمؤمنین علیهالسلام میفرمایند: «لا میراث کالأدب»؛ هیچ میراثی همچون ادب نیست و انسان از خود چیزی ارزشمندتر از ادب بر جای نمیگذارد. مال و ثروت از بین میرود، اما ادب باقی میماند. حضرت حتی سفارش میکنند اگر از عمر انسان تنها دو روز باقی مانده باشد، یک روز را صرف کسب ادب کند و روز آخر را با ادب زندگی نماید.
هدایت با اشاره به روایات تفسیر قمی افزود:حضرت زهرا سلاماللهعلیها مربی کودکان شیعه هستند و فرزندان مؤمنان در قیامت به برکت تربیت ایشان به والدین ملحق میشوند. امام صادق علیهالسلام نیز میفرمایند: «اطفال شیعیان ما را فاطمه تربیت میکند.»
حدیث کساء؛ مدرسه ادب خانوادگی
سخنران محفل معارفی حرم مطهر حدیث کساء را نمونهای کامل از ادب خانوادگی دانست و گفت: در این حدیث، ادب پدر نسبت به فرزند، ادب فرزند نسبت به پدر، ادب مادر نسبت به فرزند و ادب اهلبیت نسبت به یکدیگر به زیباترین شکل بیان شده است.
او با ذکر نمونههایی از متن حدیث افزود: پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله هنگام ورود به خانه، با احترام به حضرت زهرا سلاماللهعلیها سلام میکنند و ایشان نیز با تعبیراتی محبتآمیز همچون «یا أبتاه» پاسخ میدهند. فرزندان نیز با ادب کامل با مادر سخن میگویند و مادر با عباراتی چون «یا قرة عینی و ثمرة فؤادی» پاسخ میدهد. پیامبر نیز با احترام ویژه به امام حسن و امام حسین علیهماالسلام خطاب میکنند: «یا ولدی و یا صاحب حوضی» و «یا شافع أمتی».
هدایت با اشاره به معنای لغوی ادب گفت: ادب در لغت به معنای «سفره» است؛ یعنی انسان مودب سفرهای از رفتار و گفتار زیبا پیش روی دیگران میگستراند و دیگران از آن تغذیه میکنند. قرآن نیز میفرماید: «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا»؛ با مردم نیکو سخن بگویید.
وی افزود:امام حسین علیهالسلام حتی در روز عاشورا برادر کوچکتر خود حضرت عباس علیهالسلام را با تعبیر «ارکب بنفسی أنت» خطاب میکنند؛ یعنی «جانم فدای تو». این اوج ادب و ظرافت گفتار است.
هدایت با اشاره به فرمایش امیرالمؤمنین علیهالسلام در حکمت پنجم نهجالبلاغه گفت: ادب لباسی نو و زیباست که باید همواره تازه شود. همانگونه که لباس زیبا انسان را جذاب میکند، ادب نیز ظاهر روح انسان را زیبا میسازد و موجب جذب دیگران میشود.
مهمترین راه انتقال ادب در خانواده مادر است
وی با تأکید بر نقش بیبدیل مادر در تربیت فرزند گفت: مهمترین راه انتقال ادب در خانواده، مادر است. فرزند بیش از پدر ادب را از مادر میآموزد. در حدیث کساء نیز حضرت زهرا سلاماللهعلیها شیوه ادبآموزی به فرزندان را نشان میدهند.
هدایت افزود: تحقیر فرزند توسط پدر یا مادر، زمینهساز نفاق و خواری نفس میشود. پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله فرمودند: «من به کودکان سلام میکنم تا این سنت پس از من باقی بماند.» بنابراین تربیت صحیح با پیشقدم شدن در سلام و رفتار مودبانه شکل میگیرد، نه با سرزنش و تحکم.
زبان؛ سرچشمه بسیاری از بلاها
وی با اشاره به روایات اخلاقی گفت: بسیاری از گناهان و بلاها از زبان انسان سرچشمه میگیرد. دروغ، تهمت، استهزا و فحاشی همه از بیادبی زبان است. حتی در داستان حضرت یوسف علیهالسلام، دروغ یکی از زندانیان موجب شد قضای الهی بر او جاری شود.
هدایت تأکید کرد: تغافل نسبت به خطای دیگران، یکی از سنتهای پیامبر اکرم است و موجب رشد ادب در جامعه میشود.
حضرت امالبنین(س)؛ الگوی ادب و تربیت
سخنران محفل با اشاره به نقش حضرت امالبنین سلاماللهعلیها در تربیت فرزندان گفت: امیرالمؤمنین علیهالسلام هنگام انتخاب همسر، از حضرت عقیل خواستند زنی از خاندان شجاع و اصیل معرفی کند تا فرزندانی شجاع و مطیع ولی خدا تربیت کند. حضرت امالبنین چنین بانویی بود و چهار فرزند خود را در اوج ادب و ولایتپذیری پرورش داد.
وی افزود: مادر حضرت امالبنین نیز بانویی با ادب و عقل بود و هنگام خواستگاری امیرالمؤمنین، با احترام گفت «فاطمه جان، به تو بشارت میدهم؛ آقای گوهرهای عالم به خواستگاریات آمده است.»
هدایت با اشاره به زیارتنامه حضرت عباس علیهالسلام گفت: امام صادق علیهالسلام برای ایشان زیارتنامهای ویژه بیان کردهاند و این نشاندهنده عظمت مقام حضرت است. ادب و اطاعت کامل حضرت عباس از امام حسین علیهالسلام سبب شد به عنوان «صاحب لواء» و فرمانده سپاه امام شناخته شوند.
وی افزود:
حضرت معصومه سلاماللهعلیها نیز از معدود امامزادگانی هستند که امام معصوم برایشان زیارتنامه بیان کرده است. ایشان در مسیر حمایت از امام رضا علیهالسلام از مدینه حرکت کردند و فرماندهی همراهان را بر عهده داشتند.
مراتب سهگانه ادب
در پایان، هدایت سه محور اصلی ادب را برشمرد و گفت: اول ادب در برابر خداوند متعال؛ زیرا شیطان به دلیل بیادبی رانده شد و حضرت آدم با ادب توبه آموخت؛ دوم ادب در برابر ولیّ خدا؛ که حرّ به دلیل همین ادب در برابر ولی خدا نجات یافت و سوم ادب در برابر پدر و مادر؛ که قرآن در موارد زیادی میفرماید: «وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا».
