پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها_ حسین حسنی: حضرت حمزه عموی پیامبر(ص) از نام‌های بزرگ تاریخ اسلام است که از قبل از بعثت پیامبر(ص) تا بعد از هجرت ایشان از مکه به مدینه در نقاط حساس تاریخ صدر اسلام نام ایشان می درخشد و در ترویج و حمایت از پیامبر(ص) نقش آفرین بوده است.
با وجود اختلاف سنی اندک حضرت حمزه با پیامبر(ص) ولی از جمله افرادی که در مراسم خواستگاری حضرت خدیجه(س) از حضور آنها یاد شده است حضرت حمزه بودند؛ در ماجرای خشکسالی و قحطی شدید مکه حضرت حمزه از جمله افرادی بودند که در پی پیشنهاد پیامبر(ص) برای کمک به ابوطالب که فردی عیال وار بود، سرپرستی جعفر را به عهده گرفت و از جایگاهی در میان قریش برخوردار بود که مردم از ایشان اطاعت می کرند و برخی از مردم با ایشان پیمان می بستند.
پس از اسلام نیز روزی که پیامبر(ص) خویشان نزدیک خود را برای دعوت به اسلام گردآورد (یوم الإنذار)، حمزه نیز حضور داشت و حتی در زمانی که هنوز مسلمان نشده بود، همچون ابوطالب، از پیامبر اکرم(ص) در مقابل آزار مشرکان حمایت می‌کرد و طبق برخی از نقل‌های تاریخی، حمزه توهین‌های ابولهب و سایر مشرکان به پیامبر(ص) را تلافی می‌کرد.
ازاین‌رو در این نوشتار به برخی روایات که از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در رابطه با حضرت حمزه بیان شده است می پردازیم تا بیشتر با شخصیت ایشان آشنا شویم؛
بخشی از روایاتی که در رابطه با حضرت حمزه از کلام پیامبر(ص) بیان شده است به ذکر القاب و فضایل ایشان پرداخته است که از آن جمله می توان به نقل قول هایی از پیامبر(ص) که فرمودند حمزه از برگزیدگان بنی عبدالمطلب در بهشت، ثبت سیادت حمزه در آسمان ها، سروری حضرت حمزه بر شهیدان، یکی از چهار سواره پر افتخار در قیامت، پر افتخار بودن همراهی و رفاقت با حضرت حمزه در بهشت و اختصاص لقب سیدالشهدا برای حضرت حمزه یاد کرد و ذکر این القاب و فضائل از زبان رسول الله(ص) موجب تثبیت این فضایل برای ایشان شد.
از دیگر مواردی که در کلام پیامبر(ص) و اهل بیت از حضرت حمزه یاد شده است در لحظات پایانی عمرشان بود و در منابع مختلف بیان شده است که پیامبر(ص) در هنگام عارض شدن مرض منتهی به وفاتشان، امیرالمؤمنین(ع) در هنگام ضربت خوردن و امام حسن مجتبی علیه السلام در هنگاه شهادت و در لحظات پایانی عمر خود که از مهمترین لحظات عمر انسان محسوب می شود، از حضرت حمزه یاد کرده اند.
در روایات تاریخ ینقل شده است که پیامبر(ص) بعد از شهادت حضرت حمزه بر بالینشان حاضر شدند و گریه و شیون بی سابقه ای کردند و مدام تکرار می کردند که مصیبتی مانند مصیبت تو را هرگز نخواهم دید؛ همچنین پس از بازگشت از جنگ احد نماز مغرب را در مدینه خواندند و صدای گریه های انصار را شنیدند که بر شهدای خود نوحه خوانی می کردند؛ در این هنگام پیامبر(ص) فرمودند «حمزه گریه کنی ندارد» سعد ابن معاذ و اسید بن حضیر از انصار با شنیدن این سخنان، زنان انصار را واداشتند تا به خانه پیامبر(ص) آمدند و برای حمزه سوگواری و گریه کردند و رسول خدا(ص) آنان را دعا کردند.
همچنین در روایات نقل شده است که جضرت زهرا سلام الله علیها بر مزار حمزه حاضر می شدند و به گونه ای گریه می کردند که بند دل‌ها را پاره می کرد و ایشان تسبیحی از خاک مزار حضرت حمزه درست کرده بودند و با آن ذکر خدا می گفتند.
در بسیاری از روایات نقل شده که پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در روزهای سختی از حضرت حمزه یاد می کردند که از آن جمله می توان به یاد کردن پیامبر(ص) از مصیبت حضرت حمزه در جنگ خندق در هنگام استغاثه به درگاه خدا و شکایت حضرت زینب سلام الله علیها به حضرت حمزه در مصیبت امام حسین علیه السلام اشاره کرد.
در برخی روایات هم ذکر شده است که حضرت زهرا سلام الله علیها هر هفته صبح شنبه به زیارت قبر حضرت حمزه می رفتند و امام صادق علیه السلام شیعیان را به زیارت قبر حمزه به عنوان یکی از مزارات شهر مدینه تشویق می‌کردند.
در برخی از روایات هم بر تعصب دینی حضرت حمزه اشاره شده است به گونه ای که امیرالمؤمنین(ع)درباره بی یاوری خود در ماجرای ثقیفه فرمودند اگر حمزه و جعفر زنده بودند کسی بر تغییر مسیر خلافت طمع نمی کرد و همچنین امام سجاد علیه السلام فرمودند انسان متعصب هیچگاه وارد بهشت نمی شود مگر حمزه که به خاطر تعصبش به رسول خدا(ص) ایمان آورد.
همچنین در بسیاری از روایات بیان شده است که اهلبیت به خویشاوندی خود با حضرت حمزه افتخار می کردند به گونه ای که امیرالمؤمنین در شورای خلافت عمر به خویشاوندی خود با حمزه به عنوان یک مزیت استناد کردند و حضرت در جواب نامه ای به معاویه که به خاندان خود تفاخر می کرد و همچنین در رجزی که در جنگ صفین خواندند به خویشاوندی خود با حمزه افتخار کردند و حتی یاران ائمه(ع) نیز به خویشاوندی ائمه با حضرت حمزه تفاخر می کردند.
از جملهموارد دیگری که ائمه(ع) از حضرت حمزه یاد کردند می توان به یادکردن امام حسن مجتبی علیه السلام در از حمزه در مجلس بیعت با معاویه، یاد کردن امام حسین علیه السلام از حمزه در روز عاشورا، یاد کردن امام سجاد علیه السلام از حمزه در خطابه مسجد دمشق در حضور یزید و فضیلت نگاشته شدن لقب سیدالشهدایی حمزه بر عرش الهی در کلام امام باقر علیه السلام اشاره کرد.
امام صادق علیه السلام در روایتی ضمن برشمردن فضائل اهل بیت(ع) از این که حمزه سید الشهدا از آنان است به عنوان یکی از افتخارات اهل بیت(ع) یاد کرده اند و در زیارت رسول الله از بعید که از امام صادق علیه السلام نقل شده است بر حضرت حمزه نیز سلام داده می شود.
با این وجود بعد از شهادت امام حسین علیه السلام یاد کردن از حضرت حمزه در کلام اهل بیت(ع) کاهش پیدا کرد که از جمله دلایل آن می توان به شهادت امام حسین به عنوان یک نقطه عطف عاطفی در میان شیعیان اشاره کرد و همچنین اینکه با روی کار آمدن بنی العباس آن ها نیز از یاد کردن از حمزه سید الشهدا منتفع می شدند از این رو کارکرد سیاسی آن باعث شد که نام حضرت حمزه در روایات اهل بیت(ع) کمتر برده شود.
