عبودیت راز آفرینش
«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ[۱]» (جن و انس را خلق نکردم مگر برای اینکه عبادتم کنند). خدای متعال در این آیه هدف از خلقت دوموجودی که به آنها اختیار بخشیده را بیان می‌کند.این هدف رسیدن به مقام والای عبودیت وبندگی است. خداوند در مقابل اختیاری که به آنها داده متقابلا وظیفه وتکلیفی بر روی دوش ان‌ها نهاده است؛ که می توانند یا در این مسیر حرکت کنند یا اله دیگری برای خود انتخاب نمایند. مقام بندگی به اندازه ای والاس که خداوند برای معرفی نبی مکرم از این واژه استفاده می‌کند.« سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ[۲]» منزه است آن خدایی که بنده ی خود را…
درجات بندگی
در روایات معصومین: آمده که بندگی خدای متعال درجات متعددی دارد.
گروه اول: کسانی که با خدا تجارت می‌کنند،عبادت آنها عبادت تجار است.
گروه دوم:خائفین هستند. این گروه چون از عقوبت خدا می‌هراسانند ، خدا را عبادت می‌کنند.
گروه سوم:گروهی که خدا را از روی محبت و برای شکر عبادت می کنند. این گروه نه خوفی دارند و نه قصدشان تجارت است.
تعریف عبودیت:
مقام عبودیت مقام عبادت نیست، یعنی برای رسیدن به مقام بندگی نیازی نیست حتما مناسک خاصی انجام داد. در مرحله ی اول خود انسان باید به مقامی برسد که عبادتش از روی شکرگذاری و محبت باشد و مرحله دوم عمل مهم می شود. کسی که به مرحله ی اول برسد، تمام زندگیش بندگی می‌شود یعنی تفاوتی بین خواب وعبادتش نیست ؛ که حتی خواب را هم برای بهتر عبادت کردن انجام می دهد. چنین آدمی به جایی می‌رسد که به تعبیر قرآن: « الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ [۳]»(کسانی که خدا را در حال قیام و نشسته و خفته ،یاد می کنند) این آیه شامل حالشان می‌شود. خداوند می‌فرماید که به شما اختیار داده‌ام می‌توانید مسیر دیگری بروید و به جایی برسید که در قرآن کریم فرموده است « أُوْلَـئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»[۴](آنها مانند چهار پایانند بلکه بسی گمراه ترند)
راه رسیدن به مقام عبودیت:
راه رسیدن به این مقام متصل شدن به سرچشمه‌ی ذکر است. خدای متعال می‌فرماید«أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ[۵]» (با ذکر خداوند قلب انسان آرام می‌گیرد) به اندازه ای قلب باعظمت خلق شده که اگر کائنات را بگیرد آرام نمی‌گیرد و تنها ذکر خدا آرام بخش آن است. این آیه را به دو گونه معنا کرده‌اند:
الف) ذکر الله: یعنی خدا وقتی انسان را یاد کند انسان آرام می‌شود. زیرا که اگر ما یاد خدا باشیم خدا به یاد ما خواهد بود و این توجه قلب ما را آرام خواهد کرد. فَاذْكُرُونِی أَذْكُرْكُمْ [۶](پس ذکر کنید مرا تایاد کنم شما را)
ب) ذکر انسان: انسان یاد خدا باشد قلبش آرام می‌شود.
و هر دوی این تعابیر درست می‌باشد.
معنای ذکرالله:
از امام صادق علیه السلام پرسیدند ذکرالله در این آیه به چه معناست؟ حضرت فرمودند الا بمحمد تطمئن القلوب و هو ذکر الله و حجابه[۷]. وجود مقدس نبی مکرم اسلام ذکر الله هستند وبا یاد ایشان قلب ها آرام می‌گیرد.
نبی مکرم سرچشمه ی هدایت
از امام صادق علیه السلام درحدیثی آمده است «إِذَا تَخَلَّی الْمُومِنُ مِنَ الدُّنْیَا سَمَا وَ وَجَدَ حَلاوَةَ حُبِ اللَّهِ»[۸](اگر انسان قلب خود را از دنیا خالی کرد ،آن زمان است که می تواند طعم بندگی خدا را بچشد).انسان تا فارغ و زاهد در دنیا نشود نمی‌تواند شیرینی ایمان را بچشد.
راه رسیدن به مرحله ی زهد در دنیا هم وصل شدن به وجود مقدس نبی مکرم اسلام است. طبق آیه ۳۵ و۳۶ سوره نور خداوند نور خود را در وجود پیامبر تنزل داده است. همه‌ی هدایت آسمان و زمین با نور خداوند هدایت می‌شود وقلب ما با نور حضرت رسول که همان نورالله است.
اهل بیت ادامه‌ی وجودی نبی مکرم
طبق آیات بالا این نور وقتی به انسان ها می‌رسد مانند چراغدانی است که خانه هایی را روشن کرده و انسان ها باید به این خانه ها پناه ببرند. شخصیت‌هایی در این خانه ها هستند که هیچ چیز در دنیا آنها را از یاد خداوند غافل نمی‌کند. بیرون از این خانه ها هر عبادتی فقط ظاهری است زیرا که روح عبادت در این خانه هاست. طبق روایت شریف از معصومین این خانه ها از آن اهل بیت علیهم السلام هستند. نمونه ای از این روایات:
«أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا[۹]».«أنا دار الحکمة وعلی بابها» [۱۰]: این احادیث بیان می‌کنند که حکمت و علم واقعی نیز نزد این عزیزان است. علاوه برآن رسیدن به پیامبر گرامی فقط از طریق حضرت امیرالمومنین واهل بیتش امکان پذیر است. در قرآن نیز به طرق مختلف این مطلب بیان شده است:
« وَكَذلِكَ جَعَلناكُم أُمَّةً وَسَطًا لِتَكونوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ وَيَكونَ الرَّسولُ عَلَيكُم شَهيدًا[۱۱]».(وما شما را امت وسط قرار دادیم وشاهد بر مردم و رسول خدا را شاهد بر شما). حضرات معصومین فرموده اند منظور از امت وسط ما اهل بیت هستیم که شاهد بر اصرار مردمیم.
یا در جای دیگر قرآن خطاب به نبی مکرم فرموده اند: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هاد[۱۲]». (شما را منذر قرار دادیم ولی برای هر قوم هادی وجود دارد.) این هادی بنابر فرموده معصومین اهل‌بیت رسول الله علیهم‌السلام هستند. هدایت معصومین در عرض هدایت نبی مکرم نیست، بلکه همان هدایت است. امامان واسطه شیعه با نبی اکرم هستند.
در روایتی درباره قیامت آمده که « آخِذٌ بِحُجْزَةِ اللَّهِ وَ نَحْنُ آخِذُونَ بِحُجْزَةِ نَبِيِّنَا وَ شِيعَتُنَا آخِذُونَ بِحُجْزَتِنَا»[۱۳].( وجود مقدس پیامبر دامن خدای متعال را می‌گیرد. ما(اهل بیت) دامن پیامبر را می گیریم. شیعه دامن ما را خواهد گرفت) در حقیقت وجود مقدس اهل بیت ادامه‌ی وجودی پیامبر هستند.
ودر آخر رسول خدا فرمودند«إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی؛ أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض» [۱۴]( من در میان شما دو چیز گران بها به یادگار می گذارم. اگر به آن دو چنگ زنید، هرگز گمراه نمی شوید: کتاب خدا و عترتم، [یعنی] دودمانم. این دو از هم جدا نمی شوند تا در کنار حوض [کوثر] بر من وارد شوند. ) طبق سخنان بالا حتی استفاده از کتاب الله با مراجعه به اهل بیت امکان پذیر است و با رجوع به اهل بیت می‌توان از اسرار قرآن آگاه شد.
حجت الاسلام میرباقری
موضوع: عبودیت خدا و همراهی و اطاعت پیامبر و اهل بیت راه سعادت
تاریخ: چهارشنبه ۱۶/۹/۹۵
پیاده سازی و تقریر: پورسالاری
———————————————————————–
[۱] ایه ۵۶ سوره ذاریات
[۲] ایه ۱ سوره اسرا
[۳] ایه۱۹۱ سوره آل عمران
[۴] ایه۱۷۹ سوره اعراف
[۵] آیه ۲۸ سوره رعد
[۶] ایه۱۵۲ سوره بقره
[۷] نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۰۲، ح ۱۱۷.
[۸] اصول الكافي ، ج ۳ ، ص ۱۹۶
[۹] ذخائر العقبى، ص ۷۷.
[۱۰] الغدیر، علامه امینی، ج ۶، ص ۱۱۵
[۱۱] ایه۱۴۳سوره بقره
[۱۲] ایه۷ سوره رعد
[۱۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۴، ص ۲۴
[۱۴] بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۱۴۰،
