پایگاه خبری آستان مقدس حضر معصومه علیهاالسلام: چیزی که انسان را از موجودات دیگر متمایز کرده است و راه او را از بقیه موجودات، جدا کرده است وجود روحی است که خداوند بر پیکره‌ی جسم آدمی دمیده است. روحی که سنخ آن، مادی و دنیوی نیست؛ فلذا مسیر انسان و هدف او، از تمام خلایق جداشده است.
متأسفانه عدم شناخت ما از خودمان و هدف خلقتمان، باعث شده دنیا را نهایت مقصد خود تلقی کنیم، تمام سرمایه‌ی اصلی خود را که عمر باارزش ماست برای آن هزینه کنیم و خود را از لذائذی که با رشد روحی به دست می‌آید، محروم سازیم؛ در این شرایط با پایان عمر حصرت بی‌نهایت ما آغاز خواهد شد! از سوی دیگر این دوری از حقیقت خود باعث میشود در تشخیص شیوه‌های درست زندگی راحت و سالم با مشکلاتی مواجه شویم. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند: بزرگ‌ترین جهل آدمی، آگاهی نداشتن به خصوصیات نفس خویش است. فلذا ریشه‌ی تمام بدبختی‌ها و مشکلات، از عدم آگاهی سرچشمه می‌گیرد.
در طول عمر ما لحظات گران‌بهایی وجود دارد که فرصتی به ما می‌دهد تا خود را بازیابی کنیم و مسیر میانبر و کوتاهی را برای رسیدن به هدف والا و عظیم خلقتمان پیدا کنیم. هدفی که با دست یافتن به آن، دیگر این دنیا در نگاه ما پست و حقیر می‌شود و چشم ما به عالمی جدید باز میشود؛ یکی از این فرصت‌ها شب قدر است که از برترین شب‌ها است و انسان می‌تواند راه رسیدن به قرب خداوند را با توبه و تضرع هموار سازد. خداوند برای کسی که این فرصت بزرگ را ازدست‌داده است زمانی برای جبران و به دست آوردن آنچه از آن محروم شده قرار داده است و آن روز بزرگ هشتم ذی‌الحجه، روز عرفه است!
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: اگر کسی در ماه مبارک رمضان مورد مغفرت الهی قرار نگیرد غفران برای او نیست تا عرفه را درک کند…
از این روایت دو مطلب به دست می‌آید؛ یکی عظمت ماه مبارک رمضان ازنظر گسترش مغفرت الهی که همه را دربرمی گیرد و دوم عظمت روز عرفه! که اگر کسی مشمول رحمت الهی در ایام ماه مبارک رمضان قرار نگرفت، مسلماً اگر در روز عرفه از خداوند طلب مغفرت کند مورد مغفرت الهی قرار خواهد گرفت.
یکی از دلایلی که برای نام گذاری عرفه ذکر شده است و در روایات به آن اشاره شده این است که در این روز موقعیتی برای اعتراف به گناه در نزد خداوند پیش می‌آید.
آری کسی نباید گناهی را که انجام داده است بر زبان آورد و پیش کسی اعتراف کند،اسلام این را جایز نمیداند، ولی گاهی لازم است بین خود و خداوند خلوت کنیم و به قصورها و تقصیرها و گناهان و خطاهایی که موجب روسیاهی و مایه بسته شدن پروبال ما و مانع پرواز ماست، اعتراف کنیم و از آن‌ها توبه کنیم؛ اگر فردی بخواهد اصلاح شود و از زندگی خود لذت ببرد باید گناه خود را بپذیرد و در پیش خود و خداوند به آن عیوب و گناهان اعتراف کند، کسانی که برای خودشان عیبی و خطایی را قائل نیستند اصلاح نخواهند شد و راه رشد و تعالی روحی را بر روی خود بسته نگه خواهند داشت.
یکی از فرصت‌های مهم این روز که اهمیت بسزایی دارد و به‌نوعی شرط بهره بردن از این روز بزرگ است فرصت توبه و استغفار است؛ توبه مهم‌ترین چیزی است که بنده به آن احتیاج دارد کافی است ما از گناهان خود پشیمان باشیم و عزم بر ترک گناه کنیم آنگاه خود را غرق در رحمت خداوند خواهیم دید.
تیره کردی آب، افزون‌تر مکن تاکنون کردی گنه، دیگر مکن
• یکی از فرصت‌های مهم در روز عرفه که بسیار مورد تأکید ائمه معصومین و بزرگان دین قرارگرفته است فرصت دعا و مسئلت از خداوند است. درخواست و دعا، سلاح مؤمن هست! َ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ الدُّعَاءُ سِلَاحُ‏ الْمُؤْمِن‏. یکی از مواقعی که برد این اسلحه بیشتر می‌شود و سریع مستجاب می‌شود روز عرفه است که حتی تعبیر امام باقر علیه‌السلام این است که اصلاً روز عرفه روز دعا و درخواست از خداوند است، الإمام الباقر عليه السّلام: إنّ يوم‏ عرفة يوم دعاء و مسألة. در این مقطع زمانی، سرعت استجابت دعا بیشتر است.
روایتی را مرحوم محدث قمی در مفاتیح‌الجنان نقل کرده است؛ در آن روایت آمده است که روز عرفه بود و حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام دیدند فقیری از مردم درخواست کمک می‌کند حضرت به او فرمودند: وای بر تو! در چنین روزی از غیر خداوند تقاضا و درخواست می‌کنی؟ درحالی‌که امید می‌رود در چنین روزی فضل الهی شامل طفل‌هایی شود که در رحم مادر هستند، امید است که این‌ها خوشبخت و سعادتمند بشوند.
اهمیت دعا و درخواست از خداوند در روز عرفه به‌اندازه‌ ای است که امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند: چنانچه روزه‌داری در این روز باعث ضعف از دعا بشود باید این روزه را افطار کرد عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: يَوْمُ عَرَفَةَ يَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ فما تخوف فَأَتَخَوَّفُ‏ أَنْ يُضْعِفَنِي عَنِ الدُّعَاءِ وَ أَكْرَهُ أَنْ أَصُومَهُ أَتَخَوَّفُ أَنْ يَكُونَ يَوْمُ عَرَفَةَ يَوْمَ أَضْحًى وَ لَيْسَ بِيَوْمِ صَوْمٍ (اقبال اعمال ج ۱ ص ۳۳۱).
• یکی از اعمال روز عرفه خواندن دعای حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام در این روز است که بعدازظهر روز عرفه حضرت به همراه فرزندان وعده‌ ای از اصحاب از خیمه‌های خود بیرون آمدند و به سمت جبل الرحمه (کوه رحمت) حرکت کردند و با نهایت خضوع و خشوع در طرف چپ کوه ایستادند و روی مبارکشان را به سمت کعبه گردانیدند و دست‌هایشان را در مقابل صورت خود گرفتند و این دعا را خواندند که بسیاری از معارف اهل‌البیت علیه‌السلام ازجمله شناخت خداوند و صفات الهی، خودشناسی، شناخت پیامبران و آخرت، پرورش نفس با صفات الهی، شناخت و درخواست بهترین مسألت‌ها، دور کردن صفات نکوهیده با تسبیح خداوند را در این دعا می‌توان یافت؛ برای بهره بردن بیشتر از این دعای شریف یک‌بار قبل از شروع قرائت دعا آن را مطالعه کرد زیرا که دعا درخواست‌های عقلانی و منطقی ما از خداوند است.
• یکی از کلیدی‌ترین اعمالی که در لحظات مهم و ناب عمر انسان چه درزمانی که روزهای عزاداری و حزن است و چه در ایام شادی و سرور به آن سفارش فرمودند؛ زیارت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام است؛ که نشان از اهمیت و تأثیرگذاری این زیارت، بر رشد و تکامل روح مؤمن دارد. یکی از این لحظات ناب و مهم، روز عرفه است که روز مخصوص زیارتی حضرت است که حضرت امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: خداوند تبارک‌وتعالی در روز عرفه قبل از اهل عرفات بر زوار قبر امام حسین علیه‌السلام تجلی فرموده و حوائج ایشان را رفع و گناهانشان را می‌بخشد و در مشکلاتشان یاری خواهد نمود، آنگاه به سراغ اهل عرفات آمده و مثل همین را انجام می‌دهد.
آری روز عرفه، زمانی برای دلدادگی با خداوند و نجوای عاشقانه با معبود است که با یاد و ذکر خداوند، او را در دل خود ریشه‌دار می‌کنیم که کلید سعادت و خیر، در ارتباط بیشتر ما با خالق بی‌همتا است. این ارتباط زمانی به اوج خود می‌رسد که عبد، پاک و زلال در درگاه الهی حاضر شود؛ چیزی که موجب می‌شود بهره‌ی ما از روز عرفه و همه‌ی ایام مخصوص بیشتر شود، ترک گناه و حفظ حریم الهی است.
مجتبی قاسمی