پایگاه خبری آستان مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام؛ عید قربان، عیدالاضحی، عید النحر… روز دهم ذی الحجه که به یاد حضرت ابراهیم و فرزند پاکش اسماعیل ذبیح الله و به شکرانه حاجی شدن شمار زیادی از مسلمانان در مناسک وحدت آفرین حج ابراهیمی یکی از چهار عید بزرگ مسلمانان جهان است. عید بزرگی که آغاز گر دهه امامت و ولایت است و نوید عید بزرگ غدیر را میدهد.
عید قربان قبل از هرچیز عید قربانی کردن نفس است. عید گذر از دلبستگی ها و بریدن از هر چیزی که بین مومن و خدایش فاصله می اندازد. قربانی کردن شاید اولین عبادت بشر در قالب مناسکی خاص بوده باشد! آن روز که هابیل و قابیل با هم قرار گذاشتند قربانی به محضر خداوند متعال ببرند، هابیل دامدار، بهترین و فربه ترین و دوست داشتنی ترین مال خود را به محضر الهی تقدیم کرد و قابیل زارع از گندم آفت خورده و پست خود اندکی به قربانگاه آورد. و خداوند از آن کسی قبول کرد که اخلاص بیشتری داشت، کسی که اعتماد بیشتری داشت و یقین داشت آنچه در راه خدا داده می شود باقی می ماند و آنچه نزد ما تل انبار گردد محکوم به فناست! آری مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ(نحل۹۶) خداوند از هابیل با تقوا و مهربان قبول کرد و آن قربانی موجب قرب الی الله او شد. وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قالَ إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقينَ (مائده/۲۷) و داستانِ دو پسر آدم [هابيل و قابيل‏] را به درستى بر آنان بخوان، آنگاه كه قربانى‏‌اى به پيش آوردند، پس، از يكى پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد. [قابيل‏] گفت: بى‏ گمان تو را خواهم كشت. [هابيل‏] گفت: خدا تنها از كسانى مى‏‌پذيرد كه پارسايند.
خیلی ها تصور می کنند قربانی و خون ریختن در این روز یا در هر زمان دیگر موجب دفع بلا است. هرچند به زبان نیاورند اما نیتشان از قربانی کردن این است که ریختن خون این قربانی به جای بلاهایی که قرار بود بر سر من و خانواده ام بیاید باشد! در صورتی که این نگاه نگاه اسلامی نیست! آری یهودیان به موضوع قربانی این طور نگاه می کنند و خیلی هم روی این موضوع تعصب دارند اما در فرهنگ اسلام قربانی همان طور که از اسمش پیداست وسیله ای برای تقرب است، گذشتن از دلبستگی هاست و عبور از مال دنیا و لذتهای آن، اما آیا قربانی دفع بلا نمی کند؟!
در واقع آنچه در روایات به عنوان دافع بلایا ذکر شده صدقه است و قربانی از آن جهت که اغلب صدقه داده می شود، یا سببی می شود برای صله رحم و… حتما دفع بلا می کند. اصلا همین تقرب به خداوند خودش موجب دفع بلاست.
برای این روز اعمال مختلفی ذکر شده. از جمله غسل که در این روز سنّت مؤکد است و حتی بعضی از علماء آن را واجب دانسته‎اند.
دوم اقامه نماز عید قربان، به همان نحو که در عید فطر خوانده می شود، اما در این روز مستحب است که بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود
سوم خواندن دعاهائی که وارد شده، شاید یکی از بهترین دعاهای این روز، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه باشد که اوّل آن “اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ” است.
و خواندن دعای چهل و ششم صحیفه سجادیه که اینگونه آغاز می‎شود: “یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا یَرْحَمُهُ الْعِبادُ”.

و خواندن دعای ندبه که در هر عیدی مستحب است تا فراموش نکنیم در هر عیدی هرچند باید شاد باشیم اما دوری از امام زمان را باید ندبه و زاری کنیم!

چهارم قربانی کردن در این روز سنّت مؤکّد است .

و پنجم خواندن تکبیرات برای کسی که در منا باشد بعد از پانزده نماز که اولش نماز ظهر روز عید است و آخرش نماز صبح روز سیزدهم است. و کسانی که در سایر شهرها هستند نیز بعد از ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم این تکبیرات را بگویند. تکبیرات بنا بر روایت صحیح در اصول کافی از این قرار است :

«اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ ولِلّه الْحَمْدُ اللّهُ َکْبَرُ»؛ خدا بزرگتر از توصیف است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگتر است، و ستایش خاص خدا است.
«اعَلی ما هَدانا اَللّهُ اَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاْنْعامِ»؛ خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائی کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزی ما کرد از چهارپایان انعام (شتر و گاو و گوسفند)

وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلی ما اَبْلانا؛ و ستایش خاص خدا است برای آنکه آزمود ما را. و مستحب است که به مقداری که توانایی است این تکبیرات بعد از نمازها تکرار شود.
منصور مقدمی