خوردن و خوابیدن و صِرف پرداختن به بعضی شئون مادی زندگی ممکن است جایگاه انسان را از مرتبه‌ای که به آن تعلق دارد تنزل بخشد. دنیا گرایی محض و تعبد از هوای نفس حتی میتواند انسان را از برخی حیوانات نیز پایین‌تر بیاورد. تغییر عملی و رفتاری برای رهایی از عادات‌ غلطی که در گذران زندگی دچار آن می‌شویم مستلزم جداشدن از آن‌ها و تغییر در آنچه که به آن «روند عادی زندگی» می‌گوییم، می‌باشد. ماه رجب و خصوصاً سه‌ روز میانی آن که به ایام‌البیض مشهور است یکی از فرصت‌های مغتنم برای این مهم به‌شمار می‌رود تا بتوانیم با توجه به انجام اعمالی که برای این ایام سفارش شده است، تمرین بندگی نموده و اعمال عبادی خود را طوری تنظیم نماییم تا تبدیل به رفتار و کردار دائمی در زندگی و باقیمانده عمرمان‌ گردد.
روح پاکی که در ابتدای خلقت هر انسان، همراه با نورانیت در اختیار او قرار داده می‌شود در گذر ایام به انواع خطاها و معاصی آلوده شده، زنگار بسته و دور از سرشت حقیقی خود می‌گردد و نیازمند سیقل و تطهیر از این آلودگی‌هاست که بهترین راه برای بازگشت به طینت پاک و نورانی، دعاها و مناجاتی‌ست که از سوی اهل‌بیت (ع) به ما رسیده است. چراکه «ائمه ما علیهم‌السلام دعاها را در اختیار ما گذاشته‌اند تا ما را غرق در نور ببینند.» (در محضر بهجت، ج۱، ص ۱۸۹.)
«دعا، اسلحه مؤمن است».( وسائل‌الشیعة، ج۷، ص۳۸ و ۳۹؛) و درخواست و تمنا از قریب و مجیب: «اَللهُم، إِنک أَقْرَبُ مَنْ دُعِی؛ خدایا، تو نزدیک‌ترین کسی هستی که می‌توان از او چیزی خواست.» (البلد‌الامین، ص۲۵۶) خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَک عِبَادِی عَنِی فَإِنِی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الداعِ إِذَا دَعَانِ؛ هرگاه بندگان من درباره من پرسیدند، [بگو] من نزدیکم و دعای هر کس را که مرا بخواند، اجابت می‌کنم»( بقره: ۱۸۶)؛ «فَاذْكُرُوني‏ أَذْكُرْكُمْ؛ پس مرا یاد کنید، تا شما را یاد کنم.»( بقره: ۱۵۲) مرا با دعا یاد کنید، تا من نیز با اجابت آن، شما را یاد کنم».(المیزان، ج۱، ص۳۴۱)
البته دعا و مناجاتی که فقط خواندن متن ادعیه و لقلقه زبان نبوده و با توبه و تضرع قلبی همراه باشد؛ یعنی اینکه دعاکردن بعد از عزم بر ترک گناهانی که قبلاً مرتکب می‌شدیم و تصمیم به انجام واجباتی که نمی‌کردیم صورت پذیرد. در حدیث قدسی آمده است: «در دنیا از عبادت من لذت ببرید؛ زیرا شما در آخرت از همان لذت برده و بهره‌مند خواهید بود».(وسائل‌الشیعة، ج۱، ص۸۳؛) و بی‌شک این لذت حاصل نخواهد شد مگر با توبه از گناهان گذشته و استغفار که با شوق و حضور قلب انجام پذیرد: «وَ فِی مُناجاتِک أُنسی وَ راحَتی؛ و مناجات با تو مایه انس و راحتی من است».( مصباح‌المتهجد، ص۵۸۷.) و در روایتی دیگر می‌خوانیم: «إِنَّ لِرَبِّکمْ فی أَیامِ دَهْرِکمْ نَفَحاتٍ؛ در روزهای عمر شما از سوی پروردگارتان نسیم‌هایی است».(بحارالانوار، ج‌۶۸، ص‌۲۲۱؛) ایام خاصی هم‌چون ایام‌البیض را می‌توان از جمله‌ی همین «نفحات» دانست . ممکن است با انجام اعمال وارده در این ایام شخصی از راه دعا، حال خوش پیدا کند، و دیگری در نماز و یا به‌واسطه تلاوت قرآن لذت حضور بیابد. بنابراین، بهتر است در فرصت و خلوتی که در این ایام (حتی برای کسانی که توفیق اعتکاف در مسجد را پیدا نکرده اند) پیش می‌آید، هر کسی با هر عملی که به‌واسطه آن ، حال معنوی اش مساعدتر شده و توجهش به خدا بیشتر می‌شود، به همان بیشتر بپردازد و خود را با آن عمل به ذکر و مراقبه و توجه به حضرت حق مشغول سازد.
البته تمام این‌ها حاصل نمی‌شود الا با اعتکاف حقیقی! که در آن از تمامی عادات نادرست و غیرضروری (که حتی ممکن است جزء معاصی نیز محسوب نشود ولی باعث اتلاف وقت و هدر رفتن عمر است) استنکاف عملی صورت پذیرد، نه آنکه حتی در حال اعتکاف نیز وقت‌ها و زمان‌های ارزشمند حضور در خانه‌ی خدا به بطالت و دورهمی‌ها و گعده‌های بی‌فایده سپری شود و بجای آن‌که اعتکاف فرصتی باشد برای دوری از هوای نفس، جولانگاهی شود برای بروز آن.
آنچه که با اعتکاف در مسجد به‌دنبال آن هستیم، تربیت و ترقی روح با انجام دعا و عبادت است که خود حرکت به سوی هدف خلقت انس و جن نیز به‌شمار می‌رود:« وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ؛ و جن و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند.» (ذاريات: ۵۶) و تلنگری برای دوری و کنار گذاشتن عادات، رفتارها، اخلاق ناپسند و هرآنچه که هیچ تأثیری در سعادت دنیوی و اخروی‌مان ندارد و بیش از اینکه ما به آن‌ها وابسته باشیم آن‌ها ما را به بند کشیده‌اند و مبدل به اعمال غیرارادی شده‌اند که هر روز در نامه‌ی عمل‌مان ثبت می‌شوند و بهترین نتیجه برای این خلوت چند روزه دور شدن از غیر و تقرب به پروردگار و بازگشت به راه سعادت حقیقی است که در گرو تحصیل تقوای الهی‌ست، این راه روشنی‌ست که قرآن کریم به ما نشان می‌دهد و می‌فرماید: «إِنَّ أَکرَمَکمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکمْ؛ گرامی‌ترین شما نزد خدا، پرهیزگارترین شما است». (حجرات:۱۳) و نیز می‌فرماید: «فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ؛ تا جایی که توان دارید، تقوای خدا را پیشه کنید.» (تغابن: ۱۶)
محرم کلاردهی